Gepubliceerd op: 22 december 2020

ZZP’er of niet: de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA)

Het jaar 2020 is bijna voorbij. Het was een jaar waarin iedereen het zwaar te verduren heeft gehad en waar het coronavirus een grote impact heeft gehad. In 2021 komen er een aantal nieuwe (spoed)wetten, zo ook de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA). Daarom zullen wij u stap voor stap meenemen in wat de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie inhoudt.

DBA: verdeling van de zzp-markt in categorieën

Het wetsvoorstel van minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) verdeelt de zzp-markt in drie categorieën. Hieronder treft u een kort overzicht met deze categorieën en hun doel:

I. Onderkant van de arbeidsmarkt

Deze categorie wordt door het nieuwe wetsvoorstel beschermd, zo is opgenomen in het wetsvoorstel dat het uurloon van een zzp’er niet lager mag zijn dan € 16,- bruto/netto. Dit wordt vastgelegd in de Wet Minimumbeloning Zelfstandigen (WMZ).

II. Middengroep van de arbeidsmarkt

Voor deze categorie wijzigt er relatief weinig, voor hen blijft namelijk de oude wetgeving gelden. Het minimum uurloon blijft hiermee tussen de € 16,- en € 75,- bruto/netto. Wel wordt de oude wetgeving aangevuld met de webmodule ter toetsing van de arbeidsrelatie op het gebied van gezag.

Naar verwachting lijkt de webmodule niet geschikt voor de zorg, maar of dit daadwerkelijk zo is moet nog blijken. Ook blijven naar alle waarschijnlijkheid de modelovereenkomsten (die de Belastingdienst heeft goedgekeurd) gewoon bruikbaar.

III. Bovenkant van de arbeidsmarkt

Deze categorie betreft zelfstandigen met een uurloon hoger dan € 75,- bruto/netto. Voor deze groep is het nog enigszins onduidelijk, omdat minister Koolmees voor hen nog een nieuwe wet in de maak heeft: de Wet op de Zelfstandigenverklaring. Wel is bekend dat deze groep maximaal een jaar zijn of haar diensten mag verlenen aan een opdrachtgever zonder dat de gezagsverhouding is getoetst door de Belastingdienst. Zonder gezagsverhouding mag een zelfstandige namelijk alleen opdrachten buiten loondienst verrichten voor de opdrachtgever. Als er wel sprake is van een gezagsverhouding kan de Belastingdienst met terugwerkende kracht de opdrachtgever aanslaan voor sociale premies.

Verder komt er nog een administratieve taak bij voor alle zelfstandigen: zij moeten vooraf een offerte uitbrengen waarbij het minimumtarief van € 16,- bruto/netto per uur wordt gehanteerd. Daarnaast moeten de zelfstandigen ook achteraf – door middel van een urenoverzicht– aantonen dat het minimum tarief van € 16,- bruto/netto per uur is gehanteerd.

Ook de opdrachtgever krijgt er een taak bij: die moet dit controleren.

Kritiek op het wetsvoorstel: veel lasten, weinig baten

Nu de ruwe versie van het wetsvoorstel online aan de samenleving is voorgelegd valt het op dat er veel kritiek is. De Stichting van de Arbeid heeft van zowel werknemers- als werkgeversorganisaties te horen gekregen dat er te veel administratieve werkzaamheden bij komen. Maar wat vooral opviel was de kritiek uit de zorgsector, zij menen dat er te weinig aandacht is besteed aan aspecten uit hun sector, waardoor er in de toekomst knelpunten kunnen ontstaan. Minister Koolmees en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zullen de reacties gaan evalueren en indien nodig het wetsvoorstel bijwerken.

Wat dient u als zzp’er zelf te doen?

U dient als eerste na te gaan of u gebruik moet maken van een zogeheten modelovereenkomst. Dit is in het begin niet noodzakelijk als u veel kortere klussen doet voor meerdere opdrachtgevers, bijvoorbeeld als u schilder bent. Indien u als zelfstandige werkt, maar voor slechts een opdrachtgever voor een langere periode, bijvoorbeeld als zelfstandige in de zorg, dan dient u vaak wel gebruik te maken van een modelovereenkomst.

Wanneer u gebruik dient te maken van een modelovereenkomst, is het verstandig om een modelovereenkomst te gebruiken die bij uw manier van werken past. Wanneer u dit heeft gedaan dient u vast te leggen volgens welke modelovereenkomst u werkt. Op deze manier kunt u er samen met uw opdrachtgever op vertrouwen dat de opdrachtgever geen loonheffing hoeft in te houden, mits u zich beide aan de modelovereenkomst houdt.

Wanneer is er geen modelovereenkomst nodig?

Een modelovereenkomst is alleen noodzakelijk wanneer er sprake is van een dienstbetrekking. Als er geen sprake is van een dienstbetrekking, is er dus ook geen modelovereenkomst nodig. Om te controleren of er sprake is van dienstbetrekking geldt er een drietal criteria:

I. de overeengekomen arbeid wordt door uzelf verricht;
II. u ontvangt hiervoor loon; en
III. u geeft tijdens de uitvoering van uw arbeid gehoor aan het gezag van de opdrachtgever.

Wanneer er niet aan een of meer van de bovengenoemde drie criteria is voldaan, is er geen sprake van een dienstbetrekking.