Vernieuwde wetgeving voor EU modellen: wat verandert er voor u?

Modelrechten vormen al enige tijd een belangrijk middel om vormgeving in de Europese Unie te beschermen. De huidige wetgeving voor EU modellen sluit echter niet meer aan op het digitale tijdperk waarin wij ons nu bevinden. Sinds de invoering de modelwetgeving hebben technologische ontwikkelingen zoals digitale ontwerpen, kunstmatige intelligentie (AI) en 3D-printing nieuwe mogelijkheden gecreëerd voor ontwerpers. Om beter in te spelen op deze ontwikkelingen wordt de EU modelwetgeving aangepast. Deze vernieuwde regelgeving zal naar verwachting in 2025 worden ingevoerd. In dit artikel bespreek ik de belangrijkste veranderingen voor u als ondernemer.

Wat is een modelrecht ook alweer?

Het modellenrecht beschermt de uiterlijke kenmerken van producten, zoals vorm, kleur en textuur. Het biedt ontwerpers en makers exclusieve rechten om hun ontwerpen gedurende een bepaalde periode te beschermen tegen kopiëren of nabootsing, op voorwaarde dat de vormgeving nieuw en onderscheidend is. Voor het verkrijgen van een EU-modelrecht moet het ontwerp worden geregistreerd bij het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie (EUIPO). Het voorkomt de vraag of anders een model of tekening de originaliteit en het persoonlijk stempel van de maker dragen om het als een auteursrechtelijk ‘werk’ te bestempelen.

Wat verandert er?

De nieuwe regelgeving bevat meerdere wijzigingen. Het gaat voor dit blog artikel te ver om op alle wijzigingen in te gaan. Daarom bespreek ik hieronder de vijf wijzigingen die voor u als ondernemer het meest relevant zijn.

1. Bescherming van digitale en niet-fysieke ontwerpen

De vernieuwde wetgeving breidt de bescherming van modelrechten uit naar digitale ontwerpen, zoals grafische gebruikersinterfaces, animaties en visuele effecten die worden gebruikt in films, lichtshows of dynamische reclameborden. Waar modelrechten voorheen alleen golden voor fysieke objecten, erkent deze aanpassing de groeiende betekenis van digitale ontwerpen.

2. Meer mogelijkheden bij de registratie

Met de nieuwe regelgeving wordt het mogelijk om videobeelden toe te voegen aan uw modelaanvraag. Dit is vooral een grote stap vooruit bij het registreren van animaties. Met bewegende beelden kunt u duidelijk laten zien welke elementen u wilt beschermen en hoe het model eruitziet in verschillende toestanden. Het modelrecht biedt namelijk alleen bescherming voor de onderdelen die zichtbaar zijn in de ingediende beelden.

Deze aanpassing vervangt de huidige methode, waarbij een reeks stilstaande beelden nodig was om de overgang van het model te tonen. Het nieuwe systeem maakt het registratieproces niet alleen eenvoudiger, maar ook veel nauwkeuriger. Dit voorkomt een moeilijkere discussie over een auteursrecht.

3. Meerdere modellen in één aanvraag

Een belangrijke verandering in de nieuwe regelgeving is het afschaffen van de eis dat modellen in een meervoudige aanvraag onder dezelfde Locarno-classificatie moeten vallen. De Locarno-classificatie, een internationaal systeem dat modellen indeelt op basis van producttype zoals meubels of kleding.

Momenteel moeten ontwerpen die in verschillende Locarno-klassen vallen via aparte aanvragen worden geregistreerd. Met de voorgestelde wijzigingen verandert dit: meerdere modellen, ongeacht het type product, kunnen straks binnen één aanvraag worden ingediend. Dit verlaagt de administratieve lasten en biedt aanzienlijke kostenbesparingen, met name voor bedrijven met diverse ontwerpen.

4. Hogere verlengingstaksen

De kosten voor het indienen van een modelregistratie blijven laag om het registreren van een modelrecht aantrekkelijk te maken, vooral voor particulieren en kleine tot middelgrote ondernemingen (mkb’s). De verlengingstaksen worden daarentegen geleidelijk verhoogd.

De nieuwe tariefstructuur voorziet in een oplopende kostenregeling: de eerste verlenging bedraagt 150 euro, terwijl dit bij de vierde verlenging kan oplopen tot 700 euro. Hiermee wordt voorkomen dat het register wordt gevuld met ontwerpen die niet langer relevant zijn, terwijl aanvragers de flexibiliteit behouden om de bescherming naar behoefte te verlengen.

5. Reserve onderdelen van producten niet langer beschermd, reparatie vrijheid

Meer concurrentie mogelijkheden: onder de huidige regelgeving kunnen bijvoorbeeld autofabrikanten het uiterlijk van hun auto’s en onderdelen beschermen met een modelrecht. Dit biedt hen in principe een monopolie op de productie van reserveonderdelen, omdat alleen de rechthebbende dergelijke onderdelen mag maken. Dit kan de keuzevrijheid van consumenten beperken en de markt voor reserveonderdelen minder concurrerend maken.

Met de nieuwe regelgeving wordt dit probleem aangepakt door de invoering van reparatieclausules. Deze clausules sluiten reserveonderdelen van samengestelde producten, zoals auto’s, uit van modelbescherming wanneer ze worden gebruikt om het oorspronkelijke uiterlijk van een product te herstellen. Zo kan bijvoorbeeld een beschadigde autodeur worden vervangen door een identieke deur zonder dat dit in strijd is met modelrechten. Onderdelen waarbij ontwerpvrijheid bestaat, zoals een stuur, blijven echter beschermd onder het modelrecht.

Vragen?

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel of andere vragen aangaande het modellenrecht of  intellectueel eigendomsrecht? Onze gespecialiseerde advocaten staan u graag te woord. Contact een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.