Verbetering wettelijke uitstotings- en uittredingsregelingen

Aandeelhouders weten dat het niet altijd even makkelijk is om samen te blijven werken. Geschillen tussen aandeelhouders komen veel voor. Het is daarbij op dit moment niet altijd mogelijk om van elkaar af te komen, zelfs als een medeaandeelhouder flink de weg kwijt is.

Wij worden regelmatig benaderd met de vraag hoe er een blijvende oplossing kan worden gerealiseerd voor een geschil met een medeaandeelhouder. Bij Fruytier hebben we veel ervaring met het oplossen geschillen tussen aandeelhouders. Indien nodig schromen wij het niet om daarover te procederen voor onze cliënten. Tot nu toe ging dat zelden via de formeel wettelijke geschillenregeling, die was te omslachtig en te nauw.

De wetgever heeft daarom ingezien dat de geschillenregeling aan verbetering toe was. Dit heeft erin geresulteerd de Wet aanpassing geschillenregeling en verduidelijking ontvankelijkheidseisen enquêteprocedure aangenomen. De wet zal 1 januari 2025 van kracht worden.

De praktijk moet het nog uitwijzen, maar het lijkt erop dat de wetgever er met de wijzigingen in zal slagen om de wettelijke geschillenregeling pragmatischer en hanteerbaarder te maken. Als u aandeelhouder bent is het up to date houden van kennis van deze regelingen onmisbaar. In dit artikel leg ik kort uit wat u kunt bereiken met de wettelijke geschillenregeling en stip ik de belangrijkste wijzigingen aan.

Uitstoting of uittreding

Er zijn twee varianten van procedures die kunnen worden ingezet indien u er met uw medeaandeelhouders echt niet uit kunt komen. De geschillenregeling treft men in de 8^ste titel van boek 2 van het Burgerlijk wetboek (vanaf artikel 2:335q in het huidige BW, vanaf artikel 2:336 BW na de wetswijziging).

Uitstoting (of de vordering tot gedwongen overdracht) is doorgaans de aangewezen optie wanneer uw medeaandeelhouder zich te ernstig misdraagt. Als hij door zijn gedrag dusdanige schade berokkent aan het belang van het bedrijf dat niet in redelijkheid kan worden geduld dat hij aandeelhouder blijft kunnen een of meer aandeelhouders die ten minste één derde van de aandelen bezitten deze procedure volgen. Bij succes dan kan de misdragende aandeelhouder worden gedwongen zijn aandelen te verkopen aan de aandeelhouders die de uitstoting hebben gevorderd. Als u een uitstotingsprocedure begint moet u dus wel bereid en in staat zijn om de aandelen over te nemen.

Heeft u niet de middelen om het aandelenbelang van uw medeaandeelhouder over te nemen, maar kunt u toch met geen mogelijkheid nog met uw medeaandeelhouder door één deur dan biedt de uittredingsregeling een oplossing. Deze regeling houdt in dat indien u door het gedrag van één of meer van uw medeaandeelhouders dusdanig in uw rechten of belangen wordt geschaad dat er niet meer van u kan worden gevergd dat u aandeelhouder blijft, u kunt vragen aan de rechter om óf uw medeaandeelhouders óf de vennootschap zelf uw aandelenbelang van u over te nemen.

Nu direct bij de OK

Een van de wijzigingen is procesrechtelijk van aard. In plaats van een dagvaardingsprocedure bij de rechtbank zal het na 1 januari 2025 mogelijk zijn om direct de Ondernemingskamer (de “OK”) bij het Hof Amsterdam te benaderen in eerste aanleg. Daarnaast kunnen procedures na 1 januari 2025 met een verzoekschrift worden ingeleid, zoals gebruikelijk bij enquêteprocedures de OK.

De positieve impact van deze procedurele wijziging moet niet worden onderschat. Onze ervaringen met het procederen bij de OK zijn zeer positief en zo wordt het ook door onze cliënten ervaren. De raadsheren bij de OK zijn deskundig en ze worden bijgestaan door twee niet-rechters uit de praktijk. De OK kan daarom snel handelen om in te grijpen als dat nodig is. Veelal zullen de spanningen tussen aandeelhouders al zeer hoog op zijn gelopen. Ondernemers lossen immers geschillen doorgaans liever op buiten de rechtszaal. Dat betekent dat, als de rechter wel wordt aangezocht, er snel dient te kunnen worden gehandeld om te voorkomen dat het geschil het bedrijf de das om doet. De OK is specifiek daarvoor bedoeld en behandelt routinematig verzoeken voor voorlopige maatregelen op zeer korte termijn.

Daarnaast is het een groot voordeel dat na de wijziging het mogelijk zal zijn om in dezelfde procedure uitstoting/uittreding en enquête te behandelen. Enquêteprocedures zijn de gebruikelijke vorm van het benaderen van de OK als het rommelt door tekortschietend bestuur bij een vennootschap. Door deze twee procedures samen te voegen onderkent de wetgever dat er een sterke samenhang bestaat tussen problemen in het bestuur van een vennootschap en geschillen tussen aandeelhouders. We zien regelmatig, bijvoorbeeld bij familiebedrijven, dat er sprake is van een patstelling tussen (groepen) aandeelhouders die het goed besturen van de vennootschap onmogelijk maken. Dat de OK nu in het kader van de enquêteprocedure op verzoek van betrokkenen de mogelijkheid krijgt om direct in te grijpen tussen aandeelhouders is in dat kader dan ook een aanmerkelijke verbetering. Met de wetswijziging wordt de gerechtelijke aanpak van geschillen bij vennootschappen gestroomlijnd.

Verbreding van toepasbaarheid

Een ander belangrijke wijziging is dat tot nu toe de uitstotingsregeling op grond van de wetsgeschiedenis nauw wordt toegepast. De gedragingen van de aandeelhouder kunnen nu alleen aanleiding vormen voor uitstoting als die als het gaat gedragingen van de aandeelhouder als zodanig, in zijn rol als aandeelhouder. Door deze enge interpretatie moet het conflict op dit moment al hebben geleid tot een patstelling of een uitspatting in het kader van de algemene vergadering om een uitstotingsvordering te kunnen ondersteunen. Hierdoor biedt de regeling voor het merendeel van de aandeelhoudersgeschillen geen soelaas, ook in heel ernstige gevallen. Zo is bijvoorbeeld in het verleden toepassing van de regeling afgewezen waar het ging om een aandeelhouder die de vennootschap oneerlijk beconcurreerde. Met de wetswijziging komt deze beperking te vervallen. Vanwege de voorgeschiedenis wordt nu in de wettekst opgenomen dat het gaat om gedragingen “al dan niet in hoedanigheid van aandeelhouder.”

Daarnaast wordt de uittredingsregeling nu ook opengesteld voor certificaathouders. Binnen familiebedrijven is het certificeren van aandelen een goede methode om kinderen wel winstrechten te geven, zonder dat daarmee de zeggenschap binnen de vennootschap te veel verwatert zodat deze onbestuurbaar wordt. De keerzijde daarvan is echter dat de kinderen zonder zeggenschap het ‘slachtoffer’ kunnen worden van het verkeerde beleid van hun medeaandeelhouders. Als certificaathouders hebben ze daar geen of slechts beperkte invloed op. Het is dan ook terecht dat certificaathouders de mogelijkheid wordt geboden om via de rechter af te dwingen dat zij kunnen worden uitgekocht.

Na het van kracht worden van het wetsvoorstel blijft het mogelijk om af te wijken van de gehele of gedeeltelijke wettelijke geschillenregeling door middel van eigen regelingen in de statuten of in een overeenkomst (zoals een aandeelhoudersovereenkomst). Die regelingen blijven gelden boven de wettelijke regeling. Dit is alleen anders als de van de wettelijke regeling afwijkende bedingen de (gedwongen) overdracht van aandelen onmogelijk of uiterst bezwaarlijk maken.

Laat u adviseren!

Bent u doende een vennootschap op te richten of denkt u na over het vormgeven van de overdracht van uw familiebedrijf aan de volgende generatie? Laat u dan door ons adviseren bij het opstellen van een geschillenregeling. Er is veel meer mogelijk dan dat waartoe ook nog de gewijzigde wet de mogelijkheid zal bieden. Een gedegen geschillenregeling is essentieel in het kader van de waarborging van continuïteit van uw op te richten of door te geven onderneming.

Heeft u nu al te maken met een hoogopgelopen aandeelhoudersconflict? Wacht dan niet langer en neem contact met ons op. Vergist u zich niet in de enorme opportunity costs die samengaan met het laten voort etteren van het geschil. Niet alleen zijn de directe kosten door de schade die de geschillen toebrengen aan uw investering in de betreffende vennootschap hoog, u heeft ook zolang het geschil voortduurt niet de mogelijkheid de geïnvesteerde middelen en (ook vooral) uw ondernemersenergie elders in te zetten waar ze wel renderen. Investeer daarom in een oplossing en bel ons direct! Onze advocaten, experts op het gebied van aandeelhoudersgeschillen bespreken graag met u uw opties.

Contact

Heeft u vragen? Contact dan een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.