Rechter vraagt Chat-GPT om hulp: innovatief of gevaarlijk?

Het was niet alleen nieuws in juristenland, ook het FD en BNR schreven erover. Een rechter die ChatGPT gebruikte om tot een uitspraak te komen. Rechters die technologie omarmen gaan met hun tijd mee, zou je kunnen zeggen. Moderne rechtspraak. Maar is dit juridisch gezien houdbaar?

Waar ging deze zaak over?

In het kort. Twee buren waren met elkaar in een procedure verwikkeld. Er zou sprake zou zijn van rendementsverlies van de zonnepanelen van de ene buur door de dakopbouw van de ander. Daardoor meende de eigenaar van de zonnepanelen schade te hebben geleden. Nadat een zitting had plaatsgevonden is de rechter een vonnis gaan schrijven.

Hulp bij schadebegroting

Omdat de rechter de hoogte van de schade niet nauwkeurig kon vaststellen op basis van de informatie die hem door partijen was voorzien, ging hij over tot schatting van de schade (artikel 6:97 Burgerlijk Wetboek). Daarvoor heeft de rechter, onder andere, ChatGPT gebruikt.

De Hoge Raad heeft in een andere zaak eerder bepaald dat bij het schatten van schade hoor en wederhoor moet worden toegepast. Partijen moeten zich voldoende hebben kunnen uitlaten over informatie die de rechter gebruikt bij de schatting. Meestal is deze informatie in de vorm van processtukken al behandeld, bijvoorbeeld op zitting. Maar wat als de rechter zelf informatie wil opzoeken en gebruiken in zijn oordeel? Even iets googelen is dagelijkse praktijk voor de meeste mensen, maar hoe zit dat als een rechter dat wil doen?

Hoor en wederhoor

Daar is in het verleden in de literatuur en jurisprudentie het volgende over bepaald. Als een rechter informatie op internet heeft gevonden, dan moeten partijen daarvan op de hoogte worden gesteld en hen om een reactie worden gevraagd. Dit ziet dus op de eerdergenoemde eis van hoor een wederhoor.

Als we de situatie van de googelende rechter en de rechter die ChatGPT gebruikt vergelijken zijn er veel gelijkenissen. ChatGPT gebruikt immers ook internetbronnen om tot een resultaat te komen. Overigens zijn dit wel vaak internetbronnen die maar tot een bepaald moment terug gaat. Zo is het resultaat (afhankelijk van het abonnement) gebaseerd op internetbronnen tot 2021. Niet altijd even actueel dus. De dominante opvatting onder juristen lijkt te zijn dat de rechter zich ook in geval van het gebruiken van ChatGPT-informatie moet houden aan de maatstaf van de Hoge Raad dat partijen desgewenst hoor en wederhoor moet worden geboden.

Conclusie

Innovatie binnen het (proces-)recht wordt van verschillende kanten aangemoedigd. De kritiek op deze uitspraak maakt wel duidelijk dat bij het gebruik van innovatieve hulpmiddelen als ChatGPT binnen het procesrecht de nodige aandachtspunten gelden. Je zou dus kunnen zeggen dat het ‘ongehoord’ is dat deze rechter ChatGPT heeft gebruikt.

Vragen?

Heeft u vragen over procederen of zoekt u advies bij een juridisch vraagstuk? Contact dan een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.