Prijsmisleiding door reisaanbieders

De Consumentenbond hoeft een publicatie over misleiding van consumenten door reisaanbieders niet te rectificeren. D-reizen en Prijsvrij hebben via een kort geding bij het gerechtshof Den Haag onder andere rectificatie gevorderd van de artikelen die eerder dit voorjaar door de Consumentenbond zijn gepubliceerd, maar het hof heeft deze vordering afgewezen.

Wat zijn de relevante feiten in de zaak?

D-reizen en Prijsvrij zijn professionele reisdienstverleners. Zij bieden vakantiereizen aan voor particulieren. De Consumentenbond houdt zich bezig met consumentenbelangenbehartiging en voorlichting omtrent productkeuze en diensten door middel van onderzoek, informatieverstrekking en advisering. De Consumentenbond voerde in februari 2023 een onderzoek uit onder twaalf online-reisaanbieders om te bepalen of een aangeboden reis werkelijk kon worden geboekt voor de prijs die in de advertentie werd vermeld. Tot de onderzochte bedrijven behoren D-reizen en Prijsvrij. Uit het onderzoek bleek dat bij deze reisaanbieders geen enkele reis beschikbaar was voor de in de advertentie genoemde prijs. Bovendien ontbrak in de directe nabijheid van de reisaanbieding de verplichte toeristenbelasting en de bijdragen voor SGR en het Calamiteitenfonds. Tevens steeg bij het merendeel van de reisaanbiedingen de ‘kale’ reissom tijdens het boeken. De consumentenbond heeft het onderzoeksresultaat vervolgens gepubliceerd onder de koptekst ‘Grootschalige prijsmisleiding door reisaanbieders’.

Afweging maatschappelijke belangen

Beide partijen beroepen zich op het arrest van de Hoge Raad Consumentenbond/Westerkamp uit 1987[1]. Daarin stelde de Hoge Raad onder meer het volgende voorop. Bij de beoordeling van de rechtmatigheid van een vergelijkend warenonderzoek en de publicatie daarvan door een instelling als de Consumentenbond gaat het in beginsel om een afweging van twee zwaarwegende maatschappelijke belangen. Deze belangen zijn enerzijds het verstrekken van een deskundig oordeel aan het publiek. Anderzijds het beschermen van het commerciële belang van het bedrijf die de producten of diensten aanbiedt. Dit betekent dat het uitgevoerde onderzoek zorgvuldig moet zijn, maar tegelijkertijd het de onderzoeker vrij staat om zelf keuzes te maken in de vergelijking. Deze keuzes dienen echter redelijk te zijn en mogen niet onzorgvuldig zijn. Het hof concludeert dat een vergelijkend onderzoek dat voldoet aan redelijke criteria over het algemeen niet in strijd is met de belangen van belanghebbenden.

Rectificatie onjuiste mededelingen en ondeugdelijk onderzoek

De reisaanbieders D-reizen en Prijsvrij vorderen onder meer dat de Consumentenbond wordt bevolen de volgende uitspraak te rectificeren: ‘dat Prijsvrij en D-reizen zich niet aan de regels voor wat betreft reisaanbiedingen houden en zich derhalve schuldig hebben gemaakt en/of maken aan (grootschalige) prijsmisleiding’. Volgens de reisaanbieders was het onderzoek van de Consumentenbond ondeugdelijk. Zij stellen dat de actuele prijs van een reis afhangt van de beschikbaarheid van vluchten. En dat dit resulteert in hogere of lagere prijzen. De reisaanbieders hadden al aangekondigd dat ze spoedig de ontbrekende informatie over toeristenbelasting, SGR en het Calamiteitenfonds zouden doorvoeren.

Rectificatie niet aan de orde

Het hof oordeelde dat de Consumentenbond als consumentenorganisatie het recht heeft om te onderzoeken of reizen daadwerkelijk geboekt konden worden tegen de aangeboden prijzen en om de resultaten te publiceren. Uit hun steekproef bij twaalf online reisaanbieders bleek dat veel reizen niet voor de geadverteerde prijs geboekt konden worden. De karakterisering van de Consumentenbond als ‘grootschalige prijsmisleiding’ is een waardeoordeel gebaseerd op het uitgevoerde onderzoek bij deze aanbieders, aldus het hof. Daarom is rectificatie niet aan de orde. Het onderzoek van de Consumentenbond voldoet volgens het hof aan de vereiste zorgvuldigheid. Het algemene belang van de openbaarmaking van de misstand die door de Consumentenbond aan de kaak is gesteld weegt hier zwaarder dan de belangen van D-reizen en Prijsvrij.

Einde prijsmisleiding

Sinds het voorjaar van dit jaar heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de reisbranche nauwlettend in de gaten gehouden. In augustus 2023 heeft de toezichthouder een brief gestuurd naar elf van de twaalf grootste reisaanbieders. In de brief werd vermeld dat deze bedrijven zich niet houden aan de regels met betrekking tot prijsvermelding. En dat de ACM van plan is om handhavend op te gaan treden.

Vragen?

Heeft u vragen? Neem dan contact op met Bert Gravendeel of een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.

[1] HR 9 oktober 1987, ECLI:NL:PHR:1987:AC1068.