Onzekerheid over opschortende voorwaarden bij overnames

Opschortende voorwaarden zijn zeer gebruikelijk in de overnamepraktijk. Het opnemen van een opschortende voorwaarde – ook wel condition precedent – houdt in dat de overname (van aandelen of activa) enkel kan plaatsvinden als aan de vooraf afgesproken voorwaarde(n) is voldaan. Een voorbeeld van een opschortende voorwaarde voor de verkopende partij: koop voor de datum dat de aandelen of activa overgaan – ook wel de “Closing (date)” – 49% van de aandelen terug. Als voor de afgesproken datum niet aan de opschortende voorwaarde is voldaan, kan de transactie niet plaatsvinden. In dit artikel leest u meer over de opschortende voorwaarden bij overnames.

Onenigheid over ontbinding

Tot dusver niets bijzonders, in Nederland geldt namelijk het beginsel van contractsvrijheid. Partijen mogen in beginsel over een weer met elkaar afspreken wat ze willen. Het begint echter te schuren als partijen het niet eens zijn over hoe de overeengekomen afspraken naderhand geïnterpreteerd moeten worden. Dit was het geval in de uitspraak van het Hof Den Haag, 4 april 2023, ECLI:NL:GHDHA:2023:962.

De vraag die speelt tussen de partijen is het volgende: kan de koper de koopovereenkomst meteen ontbinden als niet voldaan is aan een opschortende voorwaarde? Partijen zijn de bevoegdheid tot ontbinding vooraf overeengekomen in de koopovereenkomst. De koper verwijst naar de bewoordingen uit de koopovereenkomst. Dit terwijl de verkoper wijst op de omstandigheden; die zouden wijzen op een andere realiteit die de ontbinding zonder enige vooraankondiging niet mogelijk maakt. De koper had de verkoper in gebreke moeten stellen en een redelijke termijn voor nakoming moeten stellen, aldus de verkoper. De rechtbank was het in ieder geval eens met de koper, maar hoe oordeelt het hof?

De essentie van het geschil

Het gaat in dit geding tussen twee bedrijven die een koopovereenkomst tot overname van aandelen hebben gesloten met een termijn waarop aan alle opschortende voorwaarden moest zijn voldaan. Als opschortende voorwaarde was opgenomen dat de verkoper voor de Closing Date 49% van de uitstaande aandelen diende terug te kopen van een andere aandeelhouder. Toen op deze datum nog niet voldaan was aan deze opschortende voorwaarde, is de koper overgegaan tot ontbinding. De verkoper, die dus nog niet had voldaan aan de opschortende voorwaarde, meent dat dit ongegrond is. De Closing Date zou volgens haar namelijk niet als fatale deadline afgesproken zijn, maar als streefdatum.

Oordeel van het hof

Het hof overweegt dat het hier gaat om twee professionele partijen en dat daarmee de gemaakte afspraken in de koopovereenkomst leidend zijn. In de koopovereenkomst is een termijn opgenomen waarbinnen moest zijn voldaan aan de opschortende voorwaarden. Indien dit niet het geval is, bestaat er de mogelijkheid voor een der partijen om de koopovereenkomst te ontbinden. Dit heeft dus plaatsgevonden. De verkoper stelt dat de bedoelingen van de partijen voorop staan, zoals in het bekende Haviltex-arrest. In het Haviltex arrest wogen de bedoelingen van de partijen zwaarder dan wat er op papier was afgesproken.

De omstandigheden in de huidige zaak wijzen hier echter niet op. In tegendeel zelfs: de omstandigheden wijzen juist op een zo spoedig mogelijke afwikkeling van de overname. Het was voor beide partijen helder dat een niet afgeronde terugkoop van de aandelen voor de Closing Date zou leiden tot een transactie op losse schroeven. Het hof oordeelt dan ook dat de ontbinding rechtmatig is uitgevoerd.

De les uit dit arrest

Leidend bij geschillen over een (koop)overeenkomst tussen professionele partijen zijn de vooraf overeengekomen afspraken. Er bestaat geen verplichting voor de ontbindende partij om nog een nieuwe Closing Date dan wel een verlening van de termijn af te spreken voor het voldoen van een opschortende voorwaarde. Zolang een verplichting tussen de partijen hiertoe niet is overeengekomen en er ook geen uitstel af te leiden is uit de omstandigheden, kan ontbinding ingeroepen worden. Dan moet dit wel van tevoren zijn opgenomen in de koopovereenkomst. Anders gelden de reguliere ontbindingsregels uit de wet, onder andere 6:265 van het Burgerlijk Wetboek. Hierin is geregeld dat iedere tekortkoming in de nakoming ontbinding met zich kan meebrengen indien dit proportioneel is.

Wat u anders kunt doen dan deze de verkoper in deze zaak, die hierdoor een overname met een waarde van 8 miljoen euro misliep, is het volgende:

Neem de verplichting op in de koopovereenkomst om de eindtermijn voor de finale overname te verlengen. Doe dit wanneer nog niet is voldaan aan de een of meerdere opschortende voorwaarden. Zo verplicht u beide partijen om in ieder geval nog een keer de (rechts)handelingen te verrichten om de overname te laten slagen.

Vragen?

Heeft u vragen over opschortende voorwaarden bij overnames of over overnames in het algemeen? Contact dan een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.