Het Digital Services-pakket van de EU komt er aan!

Digital Natives opgelet! Voor iedereen met een aanwezigheid op het internet (dus zo’n beetje iedereen tegenwoordig) staat er veel te veranderen. Wanneer het Digital Services-pakket van de EU zal worden ingevoerd is nog onduidelijk, maar op het moment dat het zal gebeuren komt er voor de bedrijven die digitale diensten leveren een groot aantal verplichtingen bij.

In deze blog schets ik de achtergrond en introduceer ik dit nieuwe wetgevingspakket. In volgende blogs zal ik dieper ingaan op de mogelijke gevolgen van invoering voor respectievelijk internetproviders en hostingbedrijven, voor online platforms en voor de gebruikers van de diensten van online platforms. Daarbij zal ik uitgebreid ingaan op de definities en de reikwijdte van deze begrippen, zodat voor u duidelijk is wat voor wie zal gaan gelden en wat de consequenties daarvan voor u of uw bedrijf zullen zijn.

Ook gevolgen voor de grote partijen

Opvallend is dat er naast regels voor internetproviders en hostingservices ook specifieke verplichtingen bij komen voor online platforms. Te denken valt aan social media zoals Facebook en Twitter, online adverteerders zoals Google en online verkoopplatforms zoals Amazon, Uber en Thuisbezorgd. Ook voor de gebruikers van die platforms zal de voorgestelde regelgeving daarom belangrijke gevolgen hebben.

Toegenomen belang

In de laatste twee decennia heeft een groot deel van ons leven zich naar het internet verplaatst. De marktplaats op het internet wordt beheerst door enkele tech giganten, veelal uit Silicon Valley in de VS. Vrijwel niemand kan nog om platforms zoals Facebook, Twitter, Google en Amazon heen. De kapper op de hoek adverteert op Facebook, de lokale bakker betaalt Google om gevonden te worden als iemand zoekt naar verse croissantjes en ook politieke partijen en maatschappelijke organisaties maken vaak gebruik van de diensten van deze bedrijven om hun boodschappen te verspreiden.

Deze bedrijven hebben dus zeer veel macht, zowel in de markt als in het bredere maatschappelijke speelveld. Daardoor is er geen sprake van balans in de onderhandelingen tussen de gebruikers en de platforms. Het is dan ook voor iedereen van belang dat er regels komen die verzekeren dat de bedrijven hun macht niet (langer) kunnen misbruiken.

De E-Commerce richtlijn sinds het jaar 2000

De markt op het internet kenmerkt zich mede door het feit dat die slechts beperkt gereguleerd is. Een van de belangrijkste hedendaagse bronnen van regels voor digitale dienstverlening in de EU is de zogeheten E-Commerce richtlijn. Het is tekenend voor het gebrek aan actuele regulering dat het een EU richtlijn betreft die nog uit het jaar 2000 stamt. In de twintig tussenliggende jaren is de markt voor digitale diensten echter onherkenbaar veranderd.

Het meest prominente kenmerk van de E-Commerce richtlijn is dat het de aansprakelijkheid van bedrijven die digitale diensten aanbieden grotendeels uitsluit. De E-Commerce richtlijn is de reden waarom bijvoorbeeld social media in principe niet aansprakelijk kunnen worden gesteld, zelfs al publiceren zij onrechtmatige content en hostingbedrijven buiten schot bleven ondanks dat er via hun diensten illegale kopieën van films en muziek worden verspreid.

Weinig regels

Het doel van de E-Commerce richtlijn was het creëren en bevorderen van een vrije en goed toegankelijke Europese markt voor de digitale dienstverlening. Voor een dergelijke vrije markt was, en is, het beperken van de gebruikelijke aansprakelijkheden nodig. We willen immers niet dat KPN door al ons internetverkeer zou moeten gaan om te controleren of het wel allemaal in de haak is, om zo aansprakelijkheid te voorkomen. Het doel van de E-Commerce richtlijn was dus niet het reguleren van de markt voor digitale diensten, die schone taak werd aan de lidstaten overgelaten.

Het gebrek aan regulering heeft zich echter in recente jaren wel gewroken. Men kan wel zeggen dat op social media de leugen regeert,  daarnaast is de markt voor digitale diensten beperkt competitief en zijn de barrières tot toetreding voor nieuwe spelers enorm hoog. De problematiek is breder dan enkel de EU, wereldwijd is de digitale dienstverlening te licht gereguleerd. Dit heeft nog in het recente verleden tot verscheidene grote crises geleid rondom rechtsstatelijke thema’s als desinformatie en vrijheid van meningsuiting.

Twee nieuwe verordeningen

Mede in het licht van die crises heeft de nieuwe Europese Commissie, sinds 2019 onder leiding van president Ursula von der Leyen en vicepresident Frans Timmermans, het haar missie gemaakt om de regulering op de markt voor digitale diensten ingrijpend te vernieuwen. Deze taak heeft de Commissie ter hand genomen door een nieuw pakket van twee verordeningen voor te stellen.

Het voorstel, genaamd het ‘Digital Services Package’ bestaat uit twee verordeningen, de ‘Digital Services Act (“DSA”) en de ‘Digital Markets Act’ (“DMA”). Het doel van het pakket is de markt voor online diensten reguleren om zo de fundamentele rechten van EU burgers te beschermen en de eerlijke mededinging te waarborgen. Het Digital Services pakket is in 2020 door een ronde van openbare consultaties gegaan. Uit het samenvattende rapport van de reacties opgesteld door de Europese Commissie blijkt dat de noodzaak voor aanvullende regels breed wordt gevoeld.

Gelaagd

De verordeningen kennen een gelaagde structuur:

1. De minst zware regellast rust op de internetproviders;
2. Hostingserviceproviders moeten voldoen aan de regels voor internetproviders + een laag aanvullende regels voor hostingservices;
3. Platformservices zullen moeten voldoen aan de regels voor internetproviders, de regels voor hostingservices + meer regels geschreven voor platforms;
4. Alle regels uit de verordeningen zijn van toepassing op de grootste platforms, platforms die hun diensten aan 10% of meer van de EU bevolking aanbieden, zo’n 45 miljoen gebruikers.

Bron: website Europese Commissie

Sancties, aansprakelijkheid

Voldoet een aanbieder niet aan de voor hem geldende verplichtingen dan kunnen er hem aanzienlijke boetes worden opgelegd die tot 6% van de wereldwijde jaaromzet bedragen.

Daarnaast zal de overtredende aanbieder onder voorwaarden geen beroep meer toekomen op de uitsluiting van aansprakelijkheid. Als er echt iets mis gaat kan dat daarom in één klap het einde betekenen van een bedrijf in overtreding. Daarenboven is het voor iedereen van belang te weten wanneer zij wel en wanneer zij niet een digitale dienstverlener aansprakelijk zullen kunnen stellen.

Bereidt u voor!

Biedt u digitale diensten aan, zoals webhosting, of beheert u een online platform? Dan zult u zich moeten voorbereiden op de komst van deze wetgeving. De kans is groot dat het een aanpassing van uw bedrijf zal vergen die mogelijk zelfs groter is dan die nodig was voor de AVG.

Een verantwoordelijke bedrijfsvoering vergt een vooruitziende blik, op basis waarvan u kunt plannen en dienovereenkomstig kunt budgetteren. Oriënteer u daarom nu alvast en neem direct contact op met een van onze advocaten gespecialiseerd in het recht omtrent digitale dienstverlening voor een vrijblijvende kennismaking! Wij helpen u graag bij het DSA-proof maken van uw bedrijf.