Het coronavirus en vakantie: wat is er mogelijk?

De afgelopen maanden zat Nederland op slot. Men kon nergens naar toe op vakantie, zelfs niet in eigen land. Plannen maken voor de zomervakantie leek geen mogelijkheid. Gisteravond maakte de minister-president bekend dat het vanaf 15 juni weer mogelijk is om op vakantie te gaan binnen de EU / Schengenzone en naar het Caribisch deel van Nederland. Dit leidt tot steeds meer vragen omtrent vakantiedagen aan de zijde van de werkgever. Wat kan en mag er (niet) met de vakantiedagen van werknemers? En mag een werkgever de vastgesteld vakantie van een werknemer wijzigen of intrekken?

Verplicht vakantie opnemen

In artikel 7:638 lid 2 BW is bepaald dat de wensen van de werknemer in beginsel leidend zijn. Dat wil zeggen dat de werkgever op basis van de wet geen grond heeft om een werknemer te verplichten om vakantie op te nemen. Vanuit het oogpunt van goed werkgeverschap (artikel 7:611 BW) is het wel aan te raden om werknemers te stimuleren vakantie op te nemen. Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat voorkomen moet worden dat de werknemer gedurende langere tijd geen vakantie opneemt.

In het geval dat het opnemen van vakantie het verschil kan maken voor een bedrijf tussen het overleven van de impact van het coronavirus of een faillissement, dan zal het belang van de werkgever prevaleren boven die van de werknemer. Er mag in dit geval dan ook goed gedrag worden verwacht van de werknemer. Artikel 7:611 BW ziet namelijk niet alleen toe op de werkgever, maar ook op de werknemer. De werknemer is verplicht om zich als een goed werknemer te gedragen.

Bedrijven met een ondernemingsraad mogen op grond van artikel 27 lid 1 onder b WOR verplichte vrije dagen aanwijzen. In dit geval moet er op gelet worden dat er geen uitzonderingen zijn gemaakt bij collectieve arbeidsovereenkomst of in de arbeidsovereenkomst. ING heeft bijvoorbeeld op 4 mei iedereen verplicht vrij laten nemen.

Wijzigen of intrekken van een geplande vakantie

Op grond van artikel 7:638 lid 5 BW bestaat voor de werkgever de mogelijkheid om de vastgestelde vakantie te wijzigen, als daartoe gewichtige redenen zijn, na overleg met de werknemer. Denk bij gewichtige redenen bijvoorbeeld aan onderbezetting doordat het ziekteverzuim is toegenomen. Het coronavirus en de gevolgen daarvan op een onderneming kan in dit opzicht zeker een gewichtige reden opleveren om een reeds geplande vakantie te wijzigen. Houd er wel rekening mee dat bij het wijzigen van een vastgestelde vakantie, de schade die de werknemer hierdoor lijdt, vergoed wordt door de werkgever.

Uitgangspunt is dat de vakantieperiode vastgesteld wordt overeenkomstig de wensen van de werknemer. Als de vakantie is vastgesteld, dan is een werknemer in beginsel gehouden om in die periode vakantie op te nemen. In deze bijzondere tijd is het dan ook voorstelbaar dat een werknemer het verzoek indient om zijn/haar vakantie in te trekken. Ondanks het uitgangspunt heeft de werkgever in het geval dat de werknemer de vakantieperiode wil intrekken de verplichting om zich ten aanzien van het verzoek als een goed werkgever te gedragen. In de uitspraak van het Hof Arnhem-Leeuwarden van 24 mei 2016 is namelijk bepaald dat het altijd kan gebeuren dat de werknemer in verband met onvoorziene omstandigheden die vakantieperiode wenst te wijzigen, maar daartoe zal hij dan in overleg met zijn werkgever moeten treden, waarbij de werkgever zich als goed werkgever heeft op te stellen. Het komt er op neer dat de werkgever voldoende zwaarwegende omstandigheden moet kunnen aanvoeren om de werknemer aan de vastgestelde vakantieperiode te houden, dit is bepaald in een uitspraak van het Hof Amsterdam op 15 september 2015.

Het hangt af van de omstandigheden van het specifieke geval om te kunnen spreken van voldoende zwaarwegende omstandigheden. Er zal uiteindelijk altijd een belangenafweging plaatsvinden. Relevante belangen die een rol kunnen spelen aan de zijde van de werkgever zijn bijvoorbeeld de beschikbaarheid van werk, omdat de werkgever in de planning al rekening heeft gehouden met de afwezigheid van de werknemer of dat het werk zodanig is afgenomen dat de werkgever een groot financieel belang heeft bij het opnemen van geplande vakanties door werknemers.

KPN, een bedrijf dat het nu vooral rustiger heeft, lost dit op door het opnemen van vakantiedagen aantrekkelijker te maken. KPN heeft bijvoorbeeld een regeling getroffen dat werknemers van 1 april tot 1 juni een vakantiedag kunnen opnemen, waarvoor er 6 uur wordt gerekend, terwijl je 8 uur verlof krijgt.

Bij bedrijven waar het juist druk is, zoals PostNL, gebeurt het omgekeerde. In de normale situatie vervallen wettelijke vakantiedagen na zes maanden. Vanwege het coronavirus heeft PostNL ervoor gekozen om deze vervaldatum uit te stellen, zodat mensen juist niet hun vakantiedagen opnemen.

Advies

In beginsel is het zo dat een vastgestelde vakantie door de werknemer niet meer ingetrokken kan worden. Maar met goed overleg tussen werkgever en werknemer kun je een eind komen. In deze bijzondere tijd mag er van beide kanten begrip worden verwacht. Heeft u nog vragen? Dan bent u bij ons aan het goede adres. Eén van de advocaten van Fruytier Lawyers in Business staat u graag te woord.