Het belang van de tekst van de bestelknop in de webshop

Tegenwoordig bestellen we massaal online: van boodschappen tot meubels, en van elektronica tot kleding. Er is dan sprake van een zogenaamde overeenkomst op afstand. Hierbij ontmoeten de koper en verkoper elkaar niet fysiek, omdat de overeenkomst via het internet of bijvoorbeeld de telefoon tot stand komt.

Leestip: meer informatie over contractenrecht.

Aanvullende regels bij consumentenkoop

Als de handelaar een professionele partij is en de koper een consument, is er tevens sprake van een consumentenverkoop. Hiervoor gelden aanvullende regels. Bijvoorbeeld als er wordt gekozen voor de optie achteraf betalen. Volgens de regels van de consumentenkoop moet de bestelknop duidelijk aangeven dat de consument een betalingsverplichting aangaat. Specifiek is dit neergelegd in artikel 6:230v lid 3 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW).

De afgelopen jaren ontstond er onduidelijkheid in de Nederlandse rechtspraak over de vraag of een bestelknop met de tekst ‘bestelling plaatsen’ voldoet aan de vereisten uit artikel 6:230v lid 3 BW. Verschillende rechtbanken gaven tegenstrijdige oordelen. Zo werd een vordering bij de ene rechtbank afgewezen, terwijl dezelfde vordering bij een andere rechtbank werd toegewezen.

Om die reden zag de Hoge Raad aanleiding om deze vraag te beantwoorden. Dit volgde naar aanleiding van prejudiciële vragen van twee rechters. Mijn collega Koen Wanders heeft eerder uitgelegd wat een prejudiciële vraag inhoudt. In dit artikel bespreek ik de uitspraken van de Hoge Raad en leg ik uit wat deze uitspraken betekenen voor zowel consumenten als handelaars.

De tekst ‘bestelling plaatsen’ op de bestelknop voldoet niet

In de eerste uitspraak bestelde een klant enkele artikelen door op de bestelknop ‘bestelling plaatsen’ te klikken. Daarbij koos de klant voor de optie achteraf betalen. De betaling bleef echter uit, waarop bol.com besloot juridische stappen te ondernemen.

Of het duidelijk is dat er een betalingsverplichting is aangegaan en de bestelknop dus voldoet aan de vereisten van artikel 6:230v lid 3 BW, wordt volgens het Hof van Justitie uitsluitend bepaald door de tekst op de bestelknop. Informatie over een (mogelijke) betalingsverplichting die u gedurende het bestelproces heeft gekregen speelt geen rol. Bovendien moet de tekst voldoende duidelijk en ondubbelzinnig zijn. Dit wordt beoordeeld op basis van wat de gemiddelde consument verwacht en begrijpt.

De Hoge Raad heeft in deze uitspraak geoordeeld dat de tekst ‘bestelling plaatsen’ niet voldoet aan de vereisten van artikel 6:230v lid 3 BW. De gemiddelde consument legt niet automatisch een verband tussen de tekst op de bestelknop en de verplichting om te betalen. Dit geldt ook voor bestelknoppen met teksten als ‘bestellen’ en ‘bestelling afronden’.

Slechts gedeeltelijke vernietiging van de overeenkomst in een verstekzaak

Wanneer de bestelknop niet voldoet aan de vereisten van artikel 6:230v lid 3 BW kan de rechter de overeenkomst (geheel of gedeeltelijk) vernietigen. De gehele vernietiging van de overeenkomst heeft terugwerkende kracht. Dat betekent dat de situatie die bestond voordat de overeenkomst werd gesloten hersteld moet worden. Als partijen al prestaties hebben verricht hebben zij over en weer recht op ongedaanmaking van die prestaties. Dit komt er op neer dat de consument het product moet teruggeven aan de handelaar, en de handelaar dient het betaalde bedrag terug te betalen. Het kan zijn dat het product een deel van zijn waarde heeft verloren. Op grond van artikel 6:204 lid 1 BW komt dit waardeverlies voor rekening van de handelaar.

Het uitgangspunt is dat de overeenkomst in zijn geheel wordt vernietigd. De rechter mag echter alleen de overeenkomst in zijn geheel vernietigen als de consument hiermee instemt of zich hiertegen niet verzet. Dat brengt mee  dat als consument niet verschijnt in de procedure de rechter dan slechts gedeeltelijke vernietiging mag uitspreken, waarbij een korting op het betaalde bedrag wordt toegepast. Volgens de Hoge Raad is een korting van een derde van het betaalde bedrag vaak redelijk. De rechter mag hier echter van afwijken.

Overigens kan de consument nadat het verstekvonnis is gewezen alsnog gehele vernietiging van de overeenkomst inroepen.

Doktersassistente

In de tweede uitspraak ging het om een bedrijf die via internet een opleiding tot doktersassistent aanbood. Een consument schreef zich in door op de bestelknop ‘schrijf je nu in’ te klikken. Later stopte de consument met de opleiding en staakte ook de betalingen. Hierop eiste het opleidingsbedrijf betaling van het resterende lesgeld.

De bestelknop voldeed echter niet aan de vereisten van artikel 6:230v lid 3 BW. De consument verscheen in de rechtszaak om gehele vernietiging van de overeenkomst te eisen. Het opleidingsbedrijf daarentegen vorderde in geval van gehele vernietiging van de overeenkomst een vergoeding voor de lessen die de consument reeds had gevolgd. Het was aan de Hoge Raad om te beantwoorden of een handelaar überhaupt recht heeft op een vergoeding op grond van onverschuldigde betaling of ongerechtvaardigde verrijking nadat de overeenkomst in zijn geheel is vernietigd op grond van artikel 6:230v lid 3 BW.

Volgens de Hoge Raad leidt gehele vernietiging van de overeenkomst ertoe dat de handelaar onverschuldigd heeft gepresteerd. De handelaar kan dan recht hebben op een vergoeding. De juridische grondslag daarvoor is dan de zogenaamde onverschuldigde betaling of ongerechtvaardigde verrijking. Hierbij moet worden meegewogen dat de gehele vernietiging veroorzaakt is door de handelaar. De vergoeding moet dan ook redelijk blijven. Een te hoge vergoeding zal het doel van de sanctie – afschrikkend en doeltreffend – wegnemen.

Advies

Deze uitspraken laten zien dat het belangrijk is om na te denken over de tekst van de bestelknop op uw website. Als deze bestelknop niet voldoet aan de vereisten van artikel 6:230v lid 3 BW is het mogelijk dat de overeenkomst in zijn geheel of gedeeltelijk wordt vernietigd met alle gevolgen van dien. Heeft u een vraag over de bestelknop op uw website? Of heeft u andere vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan gerust op met een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.