Aansprakelijkheid in een bv

Bij ondernemen hoort risico’s nemen, maar een bestuurder mag nooit zo ver gaan dat hij de onderneming onbehoorlijk bestuurt en daardoor schade toebrengt aan de onderneming (interne bestuurdersaansprakelijkheid) of aan derden (externe bestuurdersaansprakelijkheid). Bestuurders kunnen daarbij privé aansprakelijk worden gesteld voor slecht beleid, kennelijk onbehoorlijk bestuur en voor wanbeleid. Hoe zit het precies met de aansprakelijkheid in een bv?

Bestuurdersaansprakelijkheid: een reëel risico

Bestuurdersaansprakelijkheid beperkt zich niet tot een beursgenoteerde onderneming, maar is een reëel risico voor alle ondernemers groot en klein. Een besloten vennootschap is een rechtspersoon. Dit houdt in dat bestuurders en commissarissen in principe niet aansprakelijk zijn voor schade. Maar, er geldt een belangrijke uitzondering. In geval van een wanprestatie (onbehoorlijk bestuur) of het niet inschrijven van een besloten vennootschap in het Handelsregister komt de aansprakelijkheid in een bv wel bestuurders toe.

Wat is onbehoorlijk bestuur?

Een bestuurder is verplicht zijn of haar taak behoorlijk of naar behoorlijk bestuur te vervullen. Rond de interne aansprakelijkheid bij een bv, maar ook bij een vereniging of stichting, is onbehoorlijk bestuur een belangrijke factor voor aansprakelijkheid van bestuurders of aansprakelijkheid van commissarissen. Onbehoorlijk bestuur staat ook wel bekend als wanbeleid of onbehoorlijke taakvervulling door een bestuurder van een onderneming.

Aansprakelijkheid bestuurders en commissarissen

Er zijn verschillende situaties denkbaar waarin de aansprakelijkheid in een bv bij bestuurders of commissarissen ligt. Voorbeelden van aansprakelijkheid van bestuurders en aansprakelijkheid van commissarissen zijn interne bestuurdersaansprakelijkheid, de aansprakelijkheid van de bestuurder tegenover de rechtspersoon, en externe bestuurdersaansprakelijkheid, de aansprakelijkheid van de bestuurder tegenover derden.

Interne bestuurdersaansprakelijkheid

Een bestuurder die zijn of haar taak niet goed uitvoert of tekortschiet in het dagelijkse bestuur van een bedrijf kan door een rechtspersoon aansprakelijk gesteld worden voor schade. Dit is alleen mogelijk bij een ernstig verwijt, zoals het verwaarlozen van de administratie waardoor een bv in problemen komt.

Van interne aansprakelijk in een bv is sprake bij:

• Handelen in strijd met de regels die de rechtspersoon beschermen
• Het zonder toestemming of aanleiding onttrekken van middelen aan de rechtspersoon
• De persoonlijke belangen boven de zakelijke belangen stellen (tegenstrijdige belangen)
• Het verwaarlozen van de administratieplicht of boekhoudplicht
• Het niet-traceerbaar inbrengen van privévermogen in het zakelijke vermogen
• Onnodige (financiële) risico’s nemen zonder duidelijke aanleiding
• Onverantwoordelijk financieel beheer
• Het niet nakomen van verplichtingen die de bestuurder namens de bv aangaat
• Zonder goede voorbereiding ingrijpende beslissingen met grote consequenties nemen
• Niet voldoen aan de verzekeringsplicht
• De rechtspersoon met opzet een strafbare of schadeveroorzakende handeling laten verrichten
• Verstrekken van (risicovolle) leningen aan derden, wetende dat deze verplichtingen niet na kan komen
• Overtreding van het concurrentiebeding
• Onrechtvaardige persoonlijke verrijking
• De bestuurder handelt in strijd met het belang of buiten het doel van de rechtspersoon

Externe bestuurdersaansprakelijkheid

Er is sprake van externe bestuurdersaansprakelijkheid wanneer een bestuurder of bv onzorgvuldig handelt ten opzichte van derden. Voorbeelden van externe bestuurdersaansprakelijkheid en aansprakelijkheid in een bv zijn het aangaan van verplichtingen, terwijl een bestuurder weet dat de vennootschap niet aan deze verplichtingen kan voldoen. Bij externe bestuurdersaansprakelijkheid kan een bestuurder of commissaris aansprakelijk worden gehouden voor onrechtmatig handelen.

Van externe aansprakelijkheid van bestuurders is sprake bij:

• Verplichtingen of overeenkomsten aangaan waarvan de bestuurder weet dat de rechtspersoon deze mogelijke schulden niet kan betalen
• In geval van betalingsonwil
• Het berokkenen van schade aan een wederpartij door het niet nakomen van bestaande overeenkomsten
• Onbehoorlijk bestuur een belangrijke oorzaak is voor het faillissement van de rechtspersoon
• Het niet voldoen aan de belastingplicht

Wie is aansprakelijk?

Indien een bestuurder – dan wel één van de medebestuurders – het voorafgaande verweten kan worden dan zou er op basis van artikel 2:9 Burgerlijk Wetboek sprake kunnen zijn van bestuurdersaansprakelijkheid vanwege onbehoorlijke taakvervulling. Alleen degene die een ernstig verwijt kan worden gemaakt is overigens aansprakelijk. Of er sprake is van onbehoorlijk bestuur wordt vastgesteld naar redelijkheid en billijkheid volgens fatsoensnormen, zoals deze thans door de rechter worden ingevuld. Bestuurdersaansprakelijkheid is dan ook geen statisch begrip.

Afzonderlijke verantwoordelijkheid

Elke bestuurder is afzonderlijk verantwoordelijk voor het aandeel in het bestuur en derhalve in het beleid van de onderneming. Indien een aansprakelijkheidstelling op grond van onbehoorlijke taakvervulling ex artikel 2:9 BW niet slaagt bij de rechter, kunnen schuldeisers via een andere weg een bestuurder aansprakelijk stellen via een actie uit onrechtmatige daad (artikel 6:162 BW).

In artikel 6:162 BW is vastgesteld dat hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, verplicht is die schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden. Zowel de grote als de kleine ondernemer kunnen via deze twee wegen worden aangesproken op aansprakelijkheid voor een bv, waarbij de mogelijkheid om bestuurders tevens privé aansprakelijk te stellen geenszins onderschat mag worden.

Aansprakelijkheid aandeelhouders

Een passieve aandeelhouder is in principe niet wettelijk aansprakelijk, maar er kan wel sprake zijn van een uitzondering. Wanneer aandeelhouders feitelijk acteren als bestuurders of beleidsbepalers, kunnen de aandeelhouders evenals andere bestuurders en commissarissen aansprakelijk worden gehouden. In de basis zijn aandeelhouders alleen verantwoordelijk voor de eigen investering. Wel kan een beroep op de aansprakelijkheid in een bv worden gedaan wanneer sprake is van een uitkering van gelden aan een aandeelhouder bij een faillissement en deze uitkering ervoor gezorgd heeft dat het bedrijf niet langer aan verplichtingen kan voldoen.

Ook kan een aandeelhouder aansprakelijk worden gehouden indien het gehouden aandelenkapitaal niet is volgestort. De aansprakelijkheid geldt dan voor de waarde van het niet volgestorte aandelenkapitaal. Met andere woorden, de aandeelhouder kan dan gehouden worden de aandelen alsnog vol te storten.

Toezicht rechtspersonen: vereniging of stichting

In 2021 is de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen in werking getreden. Via deze wet worden de regels voor het besturen van stichtingen en verenigingen beter afgestemd op de wetgeving voor aansprakelijkheid in een bv. Tevens kent deze wet nieuwe regels voor bestuurdersaansprakelijkheid. Het doel van de wet is het verbeteren van de kwaliteit van bestuur en toezicht van verenigingen en stichtingen.

Advies over aansprakelijkheid in een bv

Niet alleen bestuurders van grote beursgenoteerde ondernemingen worden dus aangesproken op aansprakelijkheid in een bv. Ook binnen het MKB en non-profit organisaties, vereniging of stichting komen claims steeds vaker c.q. eerder voor. Wilt u meer informatie over bestuurdersaansprakelijkheid? Neem dan vrijblijvend contact op met een van onze advocaten ondernemingsrecht. De advocaten van Fruytier Lawyers in Business kunnen u goed adviseren over risicobeperkend handelen en zijn altijd op de hoogte van de meest actuele ontwikkelingen op het gebied van aansprakelijkheid voor bestuurders en commissarissen.