Databankenrecht

Wat is databankenrecht?

Het databankenrecht biedt bescherming aan verzamelingen van gegevens, werken of andere zelfstandige elementen die systematisch of methodisch zijn geordend en afzonderlijk toegankelijk zijn. Dit laatste betekent dat de gegevens in een databank doorzoekbaar moeten zijn, bijvoorbeeld via een index of een elektronische zoekfunctie. De elementen in de databank moeten daarnaast zelfstandig raadpleegbaar zijn, zonder dat de betekenis van individuele gegevens verloren gaat.

Voorbeelden:

• Een roman is geen databank. Hoewel een roman bestaat uit hoofdstukken (elementen), zijn deze niet onafhankelijk raadpleegbaar en moeten ze in een specifieke volgorde worden gelezen.
• Een encyclopedie daarentegen is wél een databank. De verschillende artikelen in een encyclopedie zijn zelfstandig te gebruiken en kunnen in willekeurige volgorde worden geraadpleegd.

Welke verzamelingen vallen onder het databankenrecht?

Er zijn talloze soorten verzamelingen van gegevens, werken of andere zelfstandige elementen die beschermd kunnen worden met een databankenrecht. Hierdoor is het databankenrecht van belang in uiteenlopende sectoren:

• E-commerce: Klanten- en productdatabases van webwinkels.
• Gezondheidszorg: Medische onderzoeksdatabases en patiëntendossiers.
• Financiële sector: Marktdatasets en koersinformatie.
• Media: Archieven van nieuwsartikelen of beeldmateriaal.
• Transport en logistiek: Routesystemen en planningsdatabases.
• Wetenschap en onderwijs: Onderzoeksdatabanken en bibliotheken.
• Technologie: AI-trainingsdatasets.

Hoe krijgt u een databankenrecht?

Een databankenrecht ontstaat automatisch zodra u een substantiële investering hebt gedaan in de verkrijging, controle of presentatie van de inhoud van de databank. Deze investering kan zowel kwalitatief als kwantitatief van aard zijn.

• Kwalitatief: De expertise, tijd en energie die wordt besteed aan het verzamelen en organiseren van gegevens.
• Kwantitatief: Financiële middelen die worden geïnvesteerd in technologie, personeel of processen om de databank te ontwikkelen.

Er is geen vaste drempelwaarde voor wat een substantiële investering is. Volgens de wet is een investering substantieel als deze pas na een aanzienlijke periode kan worden terugverdiend en de bescherming economisch noodzakelijk is.

Hoe lang geldt een databankenrecht?

Het databankenrecht is geldig gedurende vijftien jaar vanaf de voltooiing van de productie van de databank. Indien er substantiële wijzigingen worden aangebracht die resulteren in een nieuwe substantiële investering, kan een nieuwe beschermingsperiode ingaan.

Wanneer is sprake van een inbreuk op een databank?

Inbreuk op een databankenrecht ontstaat wanneer iemand zonder toestemming van de rechthebbende een substantieel deel van de inhoud van de databank opvraagt of hergebruikt. Opvragen’ verwijst naar het permanent of tijdelijk overnemen van de inhoud, terwijl ‘hergebruiken’ betrekking heeft op het beschikbaar stellen van de inhoud aan het publiek.

Welke juridische stappen kunt u ondernemen bij een inbreuk op een databankenrecht?

Bij een inbreuk kan de rechthebbende actie ondernemen door:

• Een sommatiebrief te sturen: Dit is een formele waarschuwing waarin de inbreukmaker wordt verzocht de inbreuk te stoppen en eventuele schade te vergoeden.
• Een gerechtelijke procedure te starten: Als een sommatiebrief geen effect heeft, kan een rechter een verbod opleggen op verdere inbreuk en een schadevergoeding toewijzen.

Wat is de relatie tussen het databankenrecht en het auteursrecht?

Het is belangrijk te benadrukken dat het databankenrecht de inhoud van de databank beschermt, terwijl het auteursrecht de oorspronkelijke structuur of vormgeving van de databank kan beschermen, mits deze voldoende creatief is. Beide rechten kunnen dus naast elkaar bestaan en afzonderlijke beschermingen bieden.

De databankenwet

De Databankenwet, zoals wij die kennen is sinds 1999 van kracht. Artikel 1 van de Databankenwet omschrijft de databank als een verzameling van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen die systematisch of methodisch geordend en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk zijn en waarvoor de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud in kwalitatief of kwantitatief opzicht getuigt van een substantiële investering. De definitie van de Databankenwet doet vermoeden dat een databank meer is dan bijvoorbeeld een lijst van adresgegevens van relaties. Feitelijk komt iedere verzameling van gegevens en data mogelijk in aanmerking voor bescherming.

Procedures

Het databankrecht is een relatief onbekend recht dat steeds vaker in de belangstelling staat. Het Databankenrecht is zeker de laatste jaren inzet geweest van meerdere langdurige geschillen. In de makelaardij (Jaap.nl), de autobranche (Gaspedaal.nl) en de uitgeversbranche wordt regelmatig geprocedeerd over het mogen (her)gebruiken van data.

Substantiële investering

Bepalend voor de bescherming is of de databank het resultaat is van een substantiële investering. Precieze bedragen en/of inspanningen zijn niet gedefinieerd en er is ook geen registratievereiste. Uit de jurisprudentie is kenbaar dat tenminste sprake moet zijn van aantoonbare grootschalige investeringen gericht op de verkrijging, de controle en/of de presentatie van de databank. Anders gezegd, is niet de waarde van de inhoud van de databank doorslaggevend, maar de investering in de databank zelf.

Rechthebbende

Rechthebbende is de producent, dat wil zeggen de risicodrager van de voornoemde investeringen. Een producent kan zich verzetten tegen het opvragen of hergebruiken van een noemenswaardig deel van de inhoud van zijn databank.

Inhoud databank

De inhoud van een databank is mogelijk beschermd door het auteursrecht, bijvoorbeeld als het gaat om een verzameling foto’s of teksten. Wanneer de inhoud niet wordt beschermd op grond van het auteursrecht kan worden bekeken of bescherming mogelijk is op grond van geschriftenbescherming.

Rol advocaat

Aangezien het bij databanken per definitie gaat om grote belangen (substantiële investeringen) is het zaak om u goed te laten voorlichten over de mogelijkheden om uw databank te beschermen. De advocaten van Fruytier Lawyers in Business kunnen u daarbij van dienst zijn.

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u het formulier hieronder invullen.