Conservatoir bewijsbeslag: Hoe je juridisch bewijs kunt veiligstellen

In veel juridische geschillen draait alles om bewijs. Maar wat als je vermoedt dat cruciaal bewijs verloren dreigt te gaan of opzettelijk wordt vernietigd? Of je vermoed of weet zeker dat de wederpartij bepaalde essentiële stukken heeft maar dat het onmogelijk is hier de hand op te leggen.

In zulke gevallen kan conservatoir bewijsbeslag uitkomst bieden. Dit middel stelt je in staat om bewijs veilig te stellen vóórdat een rechtszaak daadwerkelijk begint. Ook kan het helpen bij de afweging of het zinvol wel zinvol is om een juridische procedure te beginnen.

Wat is conservatoir bewijsbeslag?

Bewijsbeslag is een juridisch instrument waarmee bewijs veiliggesteld wordt, nog voordat een juridische procedure inhoudelijk is gestart. Dit wordt gedaan om te voorkomen dat het bewijs wordt vernietigd, gewijzigd of verduisterd. Het beslag kan gelegd worden op fysieke én digitale gegevens.

Denk aan situaties waarin je vermoedt dat je een vordering hebt op een (oud-)collega, medewerker of leverancier, maar je beschikt nog niet over voldoende bewijs om dit juridisch hard te maken. Dan biedt het bewijsbeslag een manier om dat bewijs veilig te stellen voor verder gebruik in een civiele procedure.

Praktijkvoorbeelden van bewijsbeslag

Twee vaak voorkomende situaties waarin bewijsbeslag wordt ingezet:

• Bedrijfsgeheimen gelekt: Een voormalig werknemer had toegang tot gevoelige bedrijfsinformatie, en je vermoedt dat deze informatie bij een concurrent is terechtgekomen.
• Namaakproducten (counterfeit): Je vermoedt dat vervalste producten opgeslagen liggen in een loods, terwijl jij als merkhouder daartegen wilt optreden.

In dit soort zaken kan het bewijs zich bevinden in e-mails, cloudopslag, berichtenapps of papieren administratie. Na beslaglegging wordt het bewijsmateriaal verzegeld en beheerd door een gerechtsdeurwaarder of gerechtelijk bewaarder.

Wanneer is bewijsbeslag zinvol?

Bewijsbeslag is vooral zinvol wanneer je vreest dat het bewijs verloren gaat, bijvoorbeeld omdat de tegenpartij weet dat er een juridische procedure op komst is. In dat geval kun je niet wachten tot de procedure loopt, maar moet je nú handelen.

Als er geen concreet risico is op verduistering of vernietiging van bewijs, kun je in veel gevallen ook via de rechter toegang vragen op basis van artikel 843a Rv, zonder voorafgaand beslag.

Waarop kun je bewijsbeslag leggen?

De wet laat ruimte voor een breed bewijsbegrip. Denk aan:

• Papieren documenten en administraties;
• Digitale gegevens op servers, harde schijven of USB-sticks;
• Data opgeslagen in de cloud in de breedste zin des woords;
• Online platformomgevingen en CRM-systemen; en
• Foto’s en monsters van fysieke objecten.

Alles wat als bewijs kan dienen in een civiele procedure, kan in beginsel worden meegenomen in het beslag.

Hoe werkt het proces van bewijsbeslag?

De beslaglegger moet via een advocaat een verzoekschrift indienen bij de bevoegde rechtbank. In dat verzoek licht de advocaat onder meer toe:

• Waarom het bewijsbeslag noodzakelijk is
• Welke gegevens of bestanden in beslag moeten worden genomen
• Dat er een concreet risico op verduistering of vernietiging bestaat

Bij toewijzing verleent de rechter toestemming (verlof) voor het beslag. Een gerechtsdeurwaarder voert het beslag vervolgens uit, vaak samen met een IT-specialist en eventueel een hulpofficier van justitie.

Wat zijn de kosten van een bewijsbeslag?

De kosten van een conservatoir bewijsbeslag zijn afhankelijk van:

• De complexiteit van de zaak
• Het aantal locaties of systemen waar beslag wordt gelegd
• De inzet van derden zoals IT-deskundigen

De kosten bestaan doorgaans uit:

1. Advocatenkosten voor het opstellen van het verzoekschrift
2. Kosten voor de uitvoering door de deurwaarder
3. Eventuele kosten voor IT-specialisten of opslag van het bewijs

In veel gevallen zijn deze kosten te verhalen op de tegenpartij als de vordering in de procedure wordt toegewezen.

Hoe krijg je uiteindelijk inzage in het bewijs?

Na het leggen van het bewijsbeslag volgt niet automatisch inzage. Daarvoor moet een aparte procedure worden gestart op grond van artikel 843a Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. In die procedure wordt getoetst of en in hoeverre je recht hebt op inzage in het in beslag genomen materiaal. De wederpartij kan zich in deze procedure verweren.

Hulp nodig bij bewijsbeslag?

Ons kantoor heeft ruime ervaring met het aanvragen en uitvoeren van conservatoire bewijsbeslagen. Neem gerust contact op met een van onze advocaten via de mail, telefoon of het contactformulier voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.