Gepubliceerd op: 19 juni 2018

Bestuurdersaansprakelijkheid bij verhaalsfrustratie

Een bestuurder (natuurlijk persoon of rechtspersoon) is in beginsel niet aansprakelijk jegens derden. Toch zijn er voldoende uitzonderingen waardoor een bestuurder van een vennootschap met succes aansprakelijk kan worden gesteld op grond van een onrechtmatige daad. Een voorbeeld waarop een bestuurder aansprakelijk kan worden gesteld is bij verhaalsfrustratie.

Onlangs publiceerde de Hoge Raad hier een nieuwe uitspraak over. Een moedervennootschap die optreedt als bestuurder van een dochtervennootschap, is persoonlijk aansprakelijk ten opzichte van een derde, in het geval dat de moeder het bewerkstelligt of toelaat dat de dochter haar verplichtingen jegens die derde niet kan nakomen terwijl de moeder had kunnen of moeten weten dat de dochtervennootschap geen verhaal biedt voor de door de derde geleden schade. Dat is de conclusie van een recent arrest van de Hoge Raad.

Persoonlijke aansprakelijkheid

Een bestuurder kan zowel intern (tegenover de vennootschap) als extern (tegenover een derde) aansprakelijk zijn. Een bestuurder kan met succes persoonlijk aansprakelijk worden gesteld als hem kan worden verweten dat hij in naam van de vennootschap verplichtingen is aangegaan terwijl hij de wetenschap had over (of behoorde te weten van) het feit dat de vennootschap niet aan haar verplichting zou kunnen voldoen en geen verhaal zou bieden voor de door de ander geleden schade (zie voor deze zogenaamde Beklamel-norm een uitspraak van de Hoge Raad van 6 oktober 1989, Beklamel). Daarnaast kan een bestuurder aansprakelijk worden gehouden indien hij heeft bewerkstelligd of toegelaten dat de vennootschap haar wettelijke of contractuele verplichtingen niet nakomt. In deze gevallen is voor aansprakelijkheid van de bestuurder vereist dat hem (persoonlijk) een voldoende ernstig verwijt kan worden gemaakt (zie voor deze Ontvanger/Roelofsen-norm Hoge Raad 8 december 2006, Ontvanger/Roelofsen). Zie hierover ook het artikel van mijn collega “Bestuurdersaansprakelijkheid: Hoge Raad houdt vast aan oude uitspraak”.

Het recente arrest

De specifieke omstandigheden van het recente arrest van de Hoge Raad waren als volgt. Hanzevast Beleggingen heeft, namens de daartoe speciaal door haar opgerichte projectvennootschap, onderhandelingen gevoerd over de aankoop van kantoorruimte in het stadion van voetbalclub FC Groningen en de koopovereenkomst hiervoor ondertekend. Uit de koopovereenkomst valt af te leiden dat de verkoper ervan uit mag gaan dat Hanzevast Beleggingen ervoor zou zorgdragen dat de projectvennootschap van voldoende financiële middelen zou worden voorzien om op het moment van levering de koopsom te kunnen betalen. Hanzevast Beleggingen wist dat de verkoper daarvan uitging en om die reden geen zekerheden had gevraagd bij het sluiten van de overeenkomst.

Het zou onrechtmatig tegenover de verkoper zijn geweest, indien Hanzevast Beleggingen op het moment van levering van de kantoorruimte niet ervoor zou hebben gezorgd dat haar projectvennootschap voldoende financiële middelen zou hebben om de koopsom te betalen.

Hanzevast Beleggingen riep, als bestuurder van haar dochtervennootschap, de ontbinding van de koopovereenkomst in, maar op onjuiste gronden. Daaruit vloeide een schadevordering van de verkoper ten opzichte van de dochtervennootschap voort en Hanzevast Beleggingen liet na ervoor zorg te dragen dat de dochtervennootschap van voldoende financiële middelen was voorzien om die schadevordering te voldoen. Op grond daarvan constateerde de Hoge Raad dat ook die handelswijze onrechtmatig was en dat Hanzevast Beleggingen een persoonlijk ernstig verwijt kon worden gemaakt. Zij diende dan ook de schadevordering van de verkopende partij te voldoen. De Hoge Raad vond blijkbaar dat de moedervennootschap zich schuldig maakte aan verhaalsfrustratie.