Belastingdienst mag geen camerabeelden van politie gebruiken

De fiscus maakt(e) dankbaar gebruik van camerabeelden met zogenaamde Automatic Number Plate Recognition om na te gaan welk voertuig waar en wanneer was. Als kentekengegevens voorkwamen in de rittenregistratie en er na filtering van de opgegeven ritten geen overeenstemming was met de camerabeelden, legde de Belastingdienst een naheffingsaanslag loonheffing op. Dat is waarschijnlijk verleden tijd voor de fiscus. De Hoge Raad oordeelde dat er geen wettelijke grondslag is voor het verzamelen, bewaren en gebruiken van privé gevoelige camerabeelden. Goed nieuws voor zowel werknemers als voor hun werkgevers.

Controle op rittenregistratie

De fiscus controleert regelmatig of er geen misbruik van de regeling wordt gemaakt. De controle daarop gebeurt onder meer door de opgegeven rittenregistraties te vergelijken met camerabeelden van het Korps Landelijke Politiediensten. Dat is voor nu verleden tijd, want de Hoge Raad heeft op 24 februari 2017 geoordeeld dat het gebruik van deze camerabeelden voor dit doel niet is toegestaan.

Naheffing werknemer

Wie minder dan 500 kilometer per jaar in een auto van de zaak rijdt, is geen bijtelling verschuldigd. Een werknemer moet dan verklaren én kunnen bewijzen dat hij niet meer dan 500 privékilometers rijdt. Dat kan door middel van een rittenregistratie en een verklaring ‘geen privégebruik auto’. Wie dat bewijs niet kan leveren, krijgt een naheffing. Daar komt nog een vergrijpboete bij die, afhankelijk van de mate van grove schuld en verwijtbaarheid, kan oplopen tot 80% of zelfs 100%.

Verklaring werknemer

Indien de werknemer een verklaring geen privégebruik aan de werkgever verstrekt, wordt de naheffing niet aan de werkgever maar aan de werknemer opgelegd als hij “niet doet blijken dat de auto op kalenderjaarbasis voor niet meer dan 500 kilometer voor privédoeleinden is gebruikt”. De Belastingdienst kan over een periode van de afgelopen vijf jaren naheffen.  De naheffing komt alleen bij de werkgever terecht als deze wist dat de verklaring geen privégebruik niet juist was.

Rol werkgever

Niet alleen de werknemer kan worden geconfronteerd met de gevolgen van naheffing maar ook de werkgever. Hij kan steekproefsgewijs controleren of de registratie juist wordt bijgehouden. De werkgever heeft echter geen onderzoek plicht als er een verklaring geen privégebruik is. De werkgever hoeft dus niet te onderzoeken of de afgegeven verklaring in overeenstemming is met het werkelijke privégebruik van de werknemer. De werkgever moet slechts zijn eigen wetenschap toetsen. Bij het overleggen van de verklaring, en later bij ieder aangiftetijdvak waarin hij de verklaring toepast, moet de werkgever zich objectief en in alle redelijkheid afvragen of de verklaring (nog) juist is.

Verantwoordelijkheid werkgever

De werkgever is in beginsel wel verantwoordelijk voor het toezicht op de rittenregistratie als er geen verklaring ‘geen privégebruik auto’ is. Als de werkgever dit nalaat en hij een naheffing krijgt opgelegd, kan hij dit onder omstandigheden nog verhalen op de werknemer.

Bij het opleggen van een aanslag is het gevolg dat de ingehouden loonheffingen niet juist zijn en zullen -met terugwerkende kracht- de nodige correcties moeten worden aangebracht in de loonadministratie, in de aangiftes en ook de pensioenpremies.

Gebruik camerabeelden verboden

Het arrest van de Hoge Raad is dus gunstig voor werknemers én werkgevers. Tenminste als er tijdig (binnen 6 weken) en met succes bezwaar wordt gemaakt tegen een naheffingsaanslag die -mede- is opgelegd op basis van camerabeelden. Voor wie het niet eens is met de naheffing, maar niet tijdig bezwaar heeft gemaakt, komt het arrest van de Hoge Raad te laat. Wie er echter op tijd bij is, kan gebruik maken van het arrest van de Hoge Raad omdat het gebruik van beelden in strijd is met het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.

Schending persoonlijke levenssfeer

Iedere burger heeft recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer. Het respect van het privéleven is vastgelegd in artikel 8 EVRM en in artikel 10 van onze Grondwet. Alleen wanneer sprake is van een gerechtvaardigd belang dat bovendien is vastgelegd bij wet, kan het algemeen belang boven het privébelang worden gesteld. Het belang van een controle op rittenregistratie door de Belastingdienst valt niet onder de wettelijke uitzondering en dus zal de Belastingdienst op zoek moeten gaan naar andere manieren om de kilometergegevens te controleren.

Deze uitspraak illustreert dat de belangen van overheden en burgers op gespannen voet kunnen staan en dat de inzet van moderne opsporings- en communicatiemiddelen niet zonder meer is toegestaan. Het gebruik van politiecamera’s voor fiscale doeleinden is ten einde, althans voorlopig. De Belastingdienst zal ongetwijfeld op zoek gaan naar een manier om camerabeelden in de toekomst weer te kunnen gebruiken. Daarvoor is wel een wetswijziging nodig om te voldoen aan het vereiste van de juiste grondslag voor het verzamelen van dergelijke informatie.

Advies voor werknemers: maak tijdig bezwaar bij naheffing

De bezwaartermijn voor een naheffing wegens overschrijding van de privékilometers bedraagt 6 weken. Check dus even of u binnen die termijn valt als u recent een naheffing hebt ontvangen of als u er binnenkort één krijgt.

Advies voor werkgevers: maak heldere afspraken over het privégebruik

Voor werkgevers geldt, dat zij er goed aan doen om te zorgen dat zij een ‘verklaring geen privégebruik’ krijgen van de werknemers en dat is voorzien in goede afspraken met de werknemer en/of de leasemaatschappij over de verantwoording van en de controle op de privékilometers.

Privacy

Het team van Fruytier Lawyers in Business heeft ruime ervaring op het gebied van bescherming van de privacy en arbeidsovereenkomsten. Zo nodig kunnen wij optreden tegen overheden, niet alleen in strafrechtelijke zaken, maar ook bij de bestuursrechter en de civiele rechter.

Wilt u als ondernemer, overheid of privépersoon weten wat wel en niet is toegestaan op het gebied van gegevensverwerking, privacywetgeving en dataprotectie, neem dan contact op met onze specialisten. Wij kunnen u ook adviseren over het vastleggen van afspraken tussen werknemers en werkgevers over het gebruik van een auto van de zaak en over het (terug)vorderen van bedragen wegens onjuist gebruik van een auto.