Auteursrecht inbreuk op foto’s zit in een klein hoekje

Waar het in de makelaardij draait om locatie, locatie, locatie, is marketing nu content, content, content. Softwareontwikkelaars spelen hierop in door het mogelijk te maken in een handomdraai artikelen en nieuwsupdates te quoten, met een eigen sausje te overgieten en vervolgens als eigen bijdrage te publiceren op de bedrijfswebsite of -blog. Daarbij zijn dikwijls foto’s van het originele artikel te selecteren om ook kleur te geven aan jouw post. Maar dat dit zo makkelijk kan, betekent nog niet dat het ook altijd mag. Gebruikers zijn zelf verantwoordelijk voor de content die ze plaatsen en moeten dus oppassen dat ze geen inbreuk maken op intellectuele eigendomsrechten. En dat terwijl auteursrechtinbreuk op een foto al gauw is gemaakt, want…

Foto’s zijn bijna altijd auteursrechtelijk beschermd

Zodra een fotograaf vrije creatieve keuzes maakt bij het nemen van een foto is er sprake van de voor auteursrechtelijke bescherming vereiste ‘eigen intellectuele schepping’. Daarvoor hoef je niet als een ware Erwin Olaf complete sets te bouwen en verhalende scènes in een plaatje te vatten — een stapje verder weg zetten, door je knieën zakken voor een betere invalshoek of scherp stellen op de avocado bovenop je salade is creatief genoeg. In deze geest oordeelde het Europese Hof van Justitie (hierna ook “HvJ EU” en “het Hof”) in 2011 in het arrest Eva-Maria Painer. Eva-Maria had als schoolfotografe de portretfoto’s gemaakt die in de media werden gebruikt voor de verslaggeving rondom de ontvoering en ontsnapping van Natascha Kampusch. Alvorens het Hof kon beoordelen of door dit gebruik zonder toestemming of naamsvermelding inbreuk was gemaakt op het auteursrecht van Painer, moest de vraag worden beantwoord of de foto’s de zogenaamde werktoets voor auteursrechtelijke bescherming wel doorstaan. Volgens het Hof komen portretfoto’s in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming, omdat bij het maken daarvan vrije en creatieve keuzes kunnen worden gemaakt. Bijvoorbeeld over de achtergrond, pose van de te fotograferen persoon, belichting, camera-instelling, invalshoek en eventuele ontwikkeling en bewerking van de foto. Overigens is de kwaliteit van het eindresultaat niet relevant, dat is immers subjectief en over smaak valt niet te twisten (HvJ EU Cofemel).

Veel mensen denken dat omdat een foto op internet staat, die vrij mag worden gebruikt

Dat is niet het geval, ook niet als je netjes de naam van de fotograaf vermeldt. Hoewel er beperkingen op het auteursrecht bestaan, mag je ervan uitgaan dat het zonder toestemming commercieel of decoratief gebruikmaken van andermans foto’s een inbreuk oplevert. Daarbij omvat commercieel gebruik eveneens gebruik voor particuliere wederverkoop. Met andere woorden: je mag originele productfoto’s niet gebruiken voor Marktplaats en Vinted advertenties. Het is ook niet de bedoeling dat je foto’s van het internet plukt voor het verfraaien van (niet onderwijs gerelateerde) presentaties, artikelen en (blog)posts. Wie nu denkt “ik ben maar een individu/kleine ondernemer, bij mij kloppen ze niet aan“, heeft nog geen kennisgemaakt met de incassobureaus die op basis van no cure no pay online gebruik van de foto’s van hun cliënten opsporen. Hebben ze je in het vizier, dan word je gedwongen om alsnog een vergoeding voor het gebruik van de foto te betalen, plús de inmiddels gemaakte juridische kosten. Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen, maar mocht je toch zo’n claim ontvangen en bedraagt die meer dan een paar honderd euro, dan is het aan te raden om juridisch advies in te winnen voordat je inhoudelijk reageert of betaalt. Er wordt nogal eens een buitenproportioneel hoog bedrag gevorderd.

Functioneert de foto als link, dan is gebruik waarschijnlijk wel toegestaan

Het is toegestaan om te hyperlinken naar een website waarop auteursrechtelijk beschermd werk met toestemming van de rechthebbende vrij beschikbaar is (HvJ EU Svensson). Daarbij mag een afbeelding worden getoond door middel van ‘framing’, tenzij de auteursrechthebbende technische maatregelen heeft getroffen om dit te voorkomen. Zo oordeelde het Hof in haar recente uitspraak VG Bild-Kunst, gewezen op 9 maart 2021.

Framing is een techniek waardoor een deel van de webpagina waarnaar je verwijst te zien is op de pagina waarop je de link plaatst. Je ‘omlijst’ je als het ware content, zonder het zelf te uploaden. Het is aan de auteursrechthebbende of hij/zij/hun daarvoor toestemming geeft. Het ontbreken van die toestemming moet kenbaar worden gemaakt door de aanwezigheid van technische maatregelen die framing onmogelijk maken. Het omzeilen daarvan en toch in strijd met de wens van de auteur diens content framen levert auteursrecht inbreuk op. Enkel handelen in strijd met een in de algemene voorwaarden opgenomen verbod op framing is dus geen inbreuk.

Hoe ziet dit eruit in de praktijk?

Laten we de foto bij dit artikel als voorbeeld nemen. Fruytier Lawyers in Business heeft toestemming van de auteursrechthebbende (Stijn Poelstra) om de foto te gebruiken, zodat ik hem namens kantoor mag publiceren. Stel dat je dit een nuttig artikel vindt en het met je netwerk wil delen, dan is het oké als je de foto gebruikt als onderdeel van een framed hyperlink. Daarvan is sprake als een klik op de foto leidt naar deze pagina. Heb je echter extra stappen moeten zetten om dit mogelijk te maken, dan zit je fout. Het is niet geoorloofd om de foto te gebruiken voor een eigen publicatie op een andere website en een aparte verwijzing naar de originele publicatie maakt dat niet anders. Zélfs niet als die mogelijkheid je door slimme software op een presenteerblaadje wordt aangeboden.

Advies

Wil je advies over het gebruik van foto’s bij jouw marketingactiviteiten? Of is er iemand die zonder toestemming gebruik maakt van jouw foto’s? Neem dan vrijblijvend contact op met een van onze IE-specialisten.