Alternatieve geschillenbeslechting voor ondernemers: arbitrage & bindend advies

Als ondernemer krijgt u vroeg of laat te maken met geschillen. Niet alleen via de rechter kan om een beslissing worden gevraagd. Ook via alternatieve geschillenbeslechting (AGB) is dat mogelijk. AGB kan sneller en flexibeler zijn dan een procedure bij de overheidsrechter. Als ondernemer heeft u behoefte aan efficiënte probleemoplossing, waardoor AGB voor u een uitkomst kan zijn. In dit artikel bespreek ik twee vormen van AGB: arbitrage en bindend advies.

Arbitrage

Arbitrage is een vorm van private rechtspraak waarbij bedrijven overeenkomen om hun geschillen aan een arbitragecommissie voor te leggen. De rechters die de zaak behandelen worden in dat geval vaak arbiters en samen het scheidsgerecht genoemd. Dit gebeurt vaak in een samenstelling van één of drie arbiters die het conflict behandelen. Hier kan eventueel een expert op het gebied waar de zaak over gaat bijzitten en een secretaris, die de rol vergelijkbaar met een griffier vervult.

De procedure begint met een schriftelijke verklaringen van beide partijen, gevolgd door een zitting waar partijen hun standpunten mondeling kunnen toelichten. Na de besluitvorming door de arbiters wordt een bindend vonnis opgesteld en naar beide partijen gestuurd. Dit vonnis wordt ook bij een aangewezen overheidsrechtbank gedeponeerd. Partijen zijn verplicht zich aan het vonnis te houden. Bij niet-naleving kan de rechtbank worden verzocht om toestemming te geven om tot executie-maatregelen over te gaan. In beginsel draagt de partij die de arbitrage start de kosten, maar er wordt nagenoeg altijd verzocht om de wederpartij in de kosten te veroordelen.

Bindend advies

Bindend advies is een andere vorm van ABG waarbij partijen overeenkomen om eventuele geschillen voor te leggen aan een onafhankelijke derde (bindend adviseur) en zich te binden aan de uitkomst hiervan (het advies). De adviseur stelt de procedureregels vast waarna partijen hun standpunten en relevante documenten indienen. De adviseur mag aanvullende informatie opvragen, derden raadplegen en eventueel vindt er een mondelinge behandeling plaats waarna de bindend adviseur het advies verstrekt. Nu het bindend advies ‘slechts’ op grond van een overeenkomst is gegeven en bijvoorbeeld geen uitgebreide eigen wettelijke regeling kent, zal een partij via een dagvaardingsprocedure nakoming bij de overheidsrechter moeten vorderen indien de wederpartij zich niet aan het advies houdt. Toewijzing van die vordering levert een vonnis met executoriale titel op. Zo nodig kunnen dus executiemaatregelen worden getroffen.

Verschillen AGB met reguliere rechtspraak

AGB en procederen bij de overheidsrechter verschillen op het gebied van hoger beroep en transparantie. Bij AGB zijn er over het algemeen beperkte mogelijkheden tot hoger beroep, wat leidt tot procedures die sneller zijn afgedaan. Bij rechtbankprocedures is het beginsel weldegelijk mogelijk om in hoger beroep bij het gerechtshof en eventueel cassatie bij de Hoge Raad te gaan. Ook worden sommige vonnissen gepubliceerd op de website van de Rechtspraak en zijn zittingen in beginsel openbaar, wat zorgt voor een bepaalde mate van transparantie. AGB heeft vaak een vertrouwelijk karakter.  

Instituten voor alternatieve geschillenbeslechting

Er zijn verschillende instituten waar ondernemers terecht kunnen voor AGB. Het Nederlands Arbitrage Instituut (NAI) is een van de bekendste organisaties die arbitrage aanbiedt. Daarnaast is er de Raad van Arbitrage voor de Bouw, die zich richt op bouwgerelateerde geschillen. Ook Stichting Geschillenoplossing Organisatie en Automatisering (SGOA) biedt mogelijkheden voor bindend advies en andere vormen van geschillenbeslechting. Op basis van het type geschil wordt het door partijen het meest relevante instituut gekozen. Vaak is dit al vastgelegd in het arbitragebeding in de overeenkomst ten aanzien waarvan het geschil bestaat.

Voordelen AGB

Er zijn diverse voordelen van AGB ten opzichte van reguliere rechtspraak. Ten eerste worden procedures vaak sneller doorlopen. Daarnaast kunnen partijen profiteren van de expertise van arbiters die gespecialiseerd zijn in hun vakgebied. Een ander voordeel is de flexibiliteit van het proces. Partijen hebben meer invloed op de procedure, zoals de keuze van de arbiter/adviseur en de regels die gevolgd worden. In tegenstelling tot reguliere rechtspraak is AGB doorgaans vertrouwelijk; de uitkomst van geschillen wordt dan dus niet gepubliceerd.

Nadelen AGB

Toch zijn er ook nadelen verbonden aan alternatieve geschillenbeslechting. De kosten kunnen hoger uitvallen dan in het geval van overheidsrechtspraak, vooral als partijen kiezen voor gespecialiseerde arbiters of uitgebreide procedures. Daarnaast zijn er over het algemeen beperkte beroepsmogelijkheden, tenzij partijen anders overeenkomen.

Overigens mogen niet alle geschillen via AGB worden uitgevochten. Alleen geschillen over rechten die zoals dat heet ‘ter vrije wil van partijen staan’. Zo mogen onderwerpen die dat niet zijn, zoals faillietverklaring en vernietiging van een besluit van een rechtspersoon, niet via AGB worden behandeld.

Conclusie

AGB biedt ondernemers in sommige gevallen een flexibel en vaak sneller alternatief ten opzichte van overheidsrechtspraak. Zowel arbitrage als bindend advies kunnen effectieve manieren zijn om conflicten op te lossen, vooral bij complexe of internationale zaken.

Advies

Belangrijk is om de voor- en nadelen zorgvuldig af te wegen en de methode te kiezen die het beste past bij uw specifieke situatie als ondernemer. Laat u dus goed informeren over de mogelijkheden. Dat is iets waar wij u graag over adviseren.

Onze gespecialiseerde advocaten staan u graag te woord. Neem contact op met een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.