Aansprakelijkheid van vrijwilligers als bestuurders

Een bestuurder van een vereniging of stichting heeft bepaalde verantwoordelijkheden waarbij zij de nodige zorgvuldigheid moeten betrachten. Indien de bestuurders tekortschieten in de vervulling van hun taak kunnen zij daarvoor verantwoordelijk worden gehouden door de vereniging of stichting. Nu is de vraag of de vrijwilliger die optreedt als bestuurder voor een stichting eveneens verantwoordelijk kan worden gehouden. Immers, hij verricht zijn taken vrijwillig en ontvangt hier geen enkele of maar een zeer kleine, vergoeding voor. Over deze vraag moest het gerechtshof Amsterdam zich buigen.

Alleen aansprakelijkheid bij ernstig verwijt

Van het bestuur wordt verwacht dat zij het dagelijks beleid uiteenzet. Daarbij hoort ook dat er soms (enig) risico wordt genomen en dat men daarbij foutjes kan maken. Als een bestuurder fouten maakt is het niet zo dat men direct de consequentie van aansprakelijkheid ziet. Daarvoor moet de bestuurder een ernstig verwijt te maken vallen. In deze situatie kan de bestuurder aansprakelijk worden gehouden voor de schade.

Bestuursleden zijn verantwoordelijk voor elkaars fouten

Wat van belang is, is dat de bestuurstaak zowel een individuele als gezamenlijke taak is. Verantwoordelijkheid voor een goed beleid ligt bij iedere bestuurder individueel en het bestuur als collectief: collectief of collegiaal bestuur. Voor fouten van collega-bestuurders kan men dus verantwoordelijk worden gehouden. Maar wederom: geldt dit ook voor de vrijwilliger?

Vrijwillige penningmeester ziet verduistering over het hoofd

In dit kader stond onlangs vereniging Het Rode Kruis tegenover een oud bestuurder (de penningmeester). Vast stond dat er een andere bestuurder (de secretaris) een groot geldbedrag had verduisterd. Voor deze verduistering was de secretaris inmiddels zowel strafrechtelijk als civielrechtelijk vervolgd en veroordeeld. De vraag die aan de orde kwam was of de penningmeester eveneens verantwoordelijk kon worden gehouden voor het verduisterde geld. Het Rode Kruis vond van wel, omdat de penningmeester een ernstig verwijt zou zijn te maken: hij had de geldstromen en financiën niet goed beheerd.

Taak niet naar behoren vervuld

Het gerechtshof overwoog dat de kerntaken van bestuur het algemene – en daarmee ook het financiële – beleid is. Zowel de secretaris als de penningmeester maakten deel uit van het dagelijks beleid en waren derhalve aansprakelijk voor iedere tekortkoming in het goed vervullen van de taak. Dit zou alleen anders zijn als de penningmeester uitdrukkelijk kon aantonen dat hij niet verantwoordelijk was. Maar nu het financieel beleid bij uitstek onder het beheer van de penningmeester valt is hier niet snel sprake van. Nu, samengevat, de penningmeester – die in het dagelijks leven accountant is – onvoldoende heeft gedaan om de verduistering te voorkomen en evenmin actie heeft ondernomen toen bijvoorbeeld het verstrekken van bankafschriften uitbleef, staat vast dat hij zijn taak niet naar behoren heeft vervuld.

Vrijwilligerswerk ontslaat iemand niet van verantwoordelijkheid

Uitdrukkelijk overweegt het Hof dat van de penningmeester van een vrijwilligersorganisatie ook mag worden verwacht dat het de financiële geldstromen controleert en toezicht houdt. Dat pas na intensief speurwerk door een derde de verduistering aan het licht kwam doet hier niet aan af. Daarnaast oordeelt het Hof dat de enkele omstandigheid dat de penningmeester als vrijwilliger opereerde, niet betekent dat van hem niet het inzicht en de zorgvuldigheid mag worden verwacht als van een bestuurder die op zijn taak berekend is en deze nauwgezet vervult.

Uit het arrest van het Gerechtshof Amsterdam blijkt dus dat ook indien de taak van bestuurder wordt verricht door een vrijwilliger, dit hem of haar niet vrijpleit van zijn of haar verantwoordelijkheid. In het kader van de vele verenigingen en stichtingen die Nederland rijk is, is dit een belangrijk gegeven om rekening mee te houden bij het aanvaarden en uitoefenen van een bestuursfunctie.

Indien u als vereniging, stichting of bestuur hier nog vragen over heeft, assisteren onze specialisten u graag.