Aansprakelijkheid van de curator in privé

Curatoren zijn de ‘puinruimers’ van onze economie. Als het misgaat bij een onderneming dan wordt een curator benoemd. De curator zet alles om in geld en verdeelt wat overblijft. Het doel is het beperken van de schade voor de betrokkenen, voornamelijk de schuldeisers. De curator doet onderzoek naar onrechtmatigheid en heeft bepaalde bijzondere bevoegdheden om rechtshandelingen ongedaan te maken. Deze juridische actie heet de (faillissements)pauliana. De curator kan met de actio pauliana geld dat kort voor het faillissement aan de boedel is onttrokken terug krijgen.

Het komt echter voor dat curatoren in hun handelen juist schade veroorzaken. De curator handelt vaak voor de failliete vennootschap. Het probleem is dat je vaak weinig tot niets hebt aan een vordering op de failliet. De vraag rijst dan, kan je de curator dan in privé aanspreken?

In dit blog licht ik kort toe welke norm geldt. Ook behandel ik bij wijze van voorbeeld een recent tussenarrest van het Gerechtshof Amsterdam. Hierbij wordt geconcludeerd dat er aanleiding is voor aansprakelijkheid in privé van de curator.

Vrijheid en de Maclou-norm

Volgens de bestendige lijn in de rechtspraak van de Hoge Raad komt de faillissementscurator voor zover hij niet gebonden is aan specifieke regels, in beginsel een ruime mate van vrijheid toe. Bij het gebruikmaken van die ruime mate van vrijheid geldt de Maclou-norm.

De Maclou-norm houdt in dat de curator behoort te handelen als mag worden verlangd van een over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en inzet verricht. Daarbij dient de curator zich bij de vervulling van zijn taak te richten naar het belang van de boedel. Het is in beginsel aan het inzicht van de curator overgelaten op welke wijze hij die belangen dient.

Voorbeeld, de Paulianeus handelende curator

Als voorbeeld van hoe bont een curator het moet maken is het interessant te kijken naar het tussenarrest van het Gerechtshof Amsterdam van 16 mei 2023 over dit onderwerp. In het arrest was er een curator van bedrijf 1 die een grote vordering had op bedrijf 2.

Met die vordering had de curator van bedrijf 1 het faillissement van bedrijf 2 aangevraagd. Voor behandeling van het faillissement heeft de curator van bedrijf 1 een deal gesloten met bedrijf 2 waardoor er door een aantal andere vermoedelijk gelieerde bedrijven voor bedrijf 2 € 130.000,- werd betaald aan de failliete boedel van bedrijf 1. In ruil daarvoor trok de curator zich terug als aanvrager van het faillissement.

Faillissement wordt toch uitgesproken, deal is paulianeus

Ondanks dat de curator zich als verzoeker inderdaad terugtrok waren er nog andere schuldeisers die het verzoek wel hebben doorgezet. Het faillissement van bedrijf 2 werd dan ook ondanks de deal wel uitgesproken. De bij bedrijf 2 aangestelde curator vernietigde daarop de deal met de curator van bedrijf 1 en vorderde de betaalde € 130.000,- terug.

De boedel van bedrijf 1 bood echter geen verhaal, voornamelijk omdat in het faillissement de boedelkosten, waaronder de beloning van de curator, voorgaan op de vorderingen van derden. De curator van bedrijf 2 dreigde dus achter het net te vissen door de paulianeuze deal van de curator van bedrijf 1. De curator van bedrijf 2 besluit het er niet bij te laten zitten en vordert de schade van de curator van bedrijf 1 in privé.

Hof

In eerste aanleg oordeelt de rechtbank dat de betaling van bedrijf 2 aan de failliete boedel van bedrijf 1 paulianeus was. Dit betekent dat het vernietigbaar was. maar dat er geen grondslag was voor de aansprakelijkheid in privé van de curator ontbreekt.

Het Hof beslist in het tussenarrest tegenovergesteld. Ze acht juist nog niet duidelijk of de betaling paulianeus was. Dit omdat niet vaststaat of de andere bedrijven die de € 130.000,- betaalde die betalingen deden ter delging van schulden aan bedrijf 2 of juist niet. Dat is belangrijk, omdat als er geen schuld aan bedrijf 2 tegenover de € 130.000,- stond, de boedel van bedrijf 2 er niet op achteruit kon zijn gegaan. Het Hof vraagt daarom de curator van bedrijf 2 hier nadere informatie over te verstrekken.

Als pauliana, dan aansprakelijk in privé

Het Hof oordeelt echter wel dat vaststaat dat, als het handelen inderdaad paulianeus is, de curator in privé aansprakelijk kan worden gehouden voor de schade. Het Hof beredeneert dat de curator van bedrijf 1 wist, of behoorde te weten dat hij paulianeus handelde. Hij wist immers dat er nog andere onbetaalde schuldeisers waren, dat stond in het door hem mede ingediende faillissementsrekest.

Omdat hij wist, of behoorde te weten dat het bedrijf 2 failliet zou gaan, wist hij, of behoorde hij te weten dat de deal zou worden vernietigd en de boedel van bedrijf 1 het bedrag aan de boedel van bedrijf 2 terug zou moeten betalen.

Hij wist, of behoorde echter ook te weten dat door de rangorde van schuldeisers er geen geld zou zijn om het geld terug te betalen. Dit omdat op het moment dat het geld werd overgemaakt de boedelkosten (voornamelijk zijn eigen rekeningen) al zo hoog waren dat er geen geld was om bedrijf 2 terug te betalen. En dat er daarnaast ook geen verwachting meer was dat er nog meer geld zou binnenkomen.

Met andere woorden, de curator wist dat de € 130.000,- terug zouden moeten worden betaald. Maar dat dit niet mogelijk zou zijn. Het oordeel van het hof is dat hij hiermee de Maclou-norm heeft overtreden. Een over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en inzet verricht had niet in redelijkheid tot dit handelen kunnen besluiten.

Geschil met de curator? Bel ons

Zoals uit dit artikel blijkt, bestaat er voor in privé aansprakelijk stellen van een curator een hoge drempel. Desalniettemin is het niet onmogelijk en zijn er situaties waarin je als schuldeiser geen andere keuze hebt. Heeft u een geschil met een curator? Contact dan een van onze advocaten via de mail, telefonisch of vul het contactformulier in voor een vrijblijvend eerste gesprek. Wij denken graag met u mee.