Gepubliceerd op: 3 mei 2021

Aandelen veilen na een beslag op certificaten van aandelen, hoe dan?

Wanneer de rechter een schuldenaar veroordeelt tot betaling van een schuld, kan de schuldeiser een deurwaarder inschakelen om beslag te laten leggen. Als er beslag is gelegd, kan de schuldeiser de vermogensbestanddelen ‘’executoriaal’’ laten verkopen op een executieveiling. Van de opbrengst van de verkoop zal eerst de vordering van de schuldeiser en de kosten worden betaald en het eventuele restant komt aan de schuldenaar toe.

Het vermogen van de schuldenaar en de BV

Het kan zijn dat de schuldenaar zijn bezittingen niet op eigen naam heeft staan, maar op naam van een BV. De reden hiervan is dat er geen beslag gelegd kan worden op eigendommen van de BV, omdat de schuldeiser immers een vordering op de schuldenaar heeft en niet op de BV.

Wat de schuldeiser wél kan doen is beslag leggen op de aandelen van de schuldenaar in die BV. Deze aandelen kunnen vervolgens op de executieveiling worden verkocht. Er moet wel speciaal toestemming worden verleend door de rechtbank, voordat er over mag worden gegaan tot het verkopen van aandelen op een executieverkoop.

Aandelen en certificaten van aandelen

Een aandeelhouder kan zijn aandelen overdragen aan een Stichting Administratiekantoor (STAK) die dan vervolgens aan die aandeelhouder certificaten van de aandelen uitgeeft. Aan deze certificaten is geen zeggenschap verbonden: het zeggenschap dat bij de aandelen ligt bij de STAK, doordat de stichting de aandeelhouder is. Een certificaathouder behoudt vermogensrechtelijk gezien hetzelfde belang in het vermogen van de vennootschap als waartoe hij als aandeelhouder gerechtigd was: recht op uitkering van dividend of van het saldo bij liquidatie. De Stichting Administratiekantoor dient door haar ontvangen dividend uit te keren aan de certificaathouder.

Misbruik van de STAK constructie

Het concept van aandeelcertificaten kan ook worden misbruikt. Zo kan een schuldenaar een STAK oprichten en in de statuten opnemen dat hij de enige bestuurder van de Stichting is, en dat hij ook nog eens voor het leven benoemd is en/of dat hij degene is die nieuwe bestuurders mag benoemen.

Als er nu beslag op de certificaten zou worden gelegd ontstaat er de volgende situatie: de partij die de certificaten opkoopt op de executieveiling bezit alle certificaten. Het zeggenschap dat aan de aandelen verbonden is berust evenwel bij de STAK en daarmee dus op bij de schuldenaar. De schuldenaar kan hierdoor in zijn hoedanigheid als bestuurder van de STAK bepalen of er winst wordt uitgekeerd en zo ja hoeveel er wordt uitgekeerd aan de bezitter van de certificaten. Als hij de certificaten niet meer heeft, zal hij geen winst willen uitkeren aan de STAK.

Decertificering vorderen

Allereerst is het verstandig om erbij stil te staan dat de waarde van certificaten op een executieveiling vaak extreem laag is, doordat de STAK-certificaten-verhouding erg kwetsbaar is voor misbruik.
Het meest logische aanknopingspunt uit de wet is dat iedereen die in een dergelijke situatie betrokken is – ook de rechtspersonen (bedrijven, ondernemingen, stichtingen, etc.) – zich tegenover elkaar moeten gedragen naar redelijkheid en billijkheid.

In een unieke zaak bij het Gerechtshof Amsterdam kwam de volgende situatie aan bod. Er was sprake van een faillissement waarbij er een geschil ontstond tussen de curator van de schuldeiser en een STAK. De curator stelde dat de certificaten ingetrokken moesten worden zodat hij uit naam van de schuldeisers de aandelen voor een redelijke prijs kon verkopen. De curator maakte kenbaar aan de rechter dat de aandelen meer waard waren dan de certificaten op een executieveiling, en dat van deze opbrengst de schuldeisers betaald moesten worden. De rechter ging hierin mee en gaf de curator gelijk.

Doordat de rechter van oordeel was dat het belang van de schuldeisers groter was dan het belang van de STAK, werd de STAK verplicht de certificaten in te trekken en de aandelen beschikbaar te stellen voor een executieveiling. De motivering van de rechter brengt ons terug bij ‘’redelijkheid en billijkheid’’, de STAK dient zich namelijk op te stellen zoals volgens deze maatstaven aanvaardbaar is. Daar hoort het intrekken van de certificaten dus ook bij volgens de rechter.